Het was voor veel mensen een schok toen onlangs in Amerika het recht op abortus werd afgenomen. Het hooggerechtshof oordeelde dat staten zelf mochten bepalen om abortus strafbaar te maken – en dat deden een aantal staten dan ook. Op harde, fundamentalistische wijze. Voor heel veel mensen werd abortus verboden – zonder uitzonderingen.

Maar toch hadden we dit makkelijk kunnen zien aankomen. Er werd al heel, heel lang voor gewaarschuwd. Hoe heeft het dan toch zo ver kunnen komen? En hoe groot is de kans dat het hier ook gaat gebeuren?

Trigger warning voor wreedheid rond abortus.

Waarom is het erg als abortus wordt verboden?

De groeperingen die abortus willen laten verbieden, zeggen dat ze dit voor ongeboren kinderen doen. Zij vinden dat elke vrucht “recht op leven” heeft, en dat abortus dus altijd verkeerd is. Zij noemen zichzelf “pro-life”.

Maar als je echt strijd voor het recht van ongeboren kinderen, zou je ouderschapsverlof voor iedereen mogelijk maken, toeslagen regelen voor ouders, gratis lunch op scholen, loonsverhoging voor leraren en kleuterbegeleiders, gratis medische en psychologische zorg voor kinderen en ouders, je zou de aanschaf van militaire vuurwapens aan banden leggen, en natuurlijk zou je de mannen die ongewenste zwangerschappen veroorzaken, net zo hard of harder straffen dan de vrouwen die een abortus nemen. En dat doen de zogenaamde “pro-life” mensen allemaal niet.

Daarom wordt er al jaren gewaarschuwd om abortus niet strafbaar te maken. Die strafbaarstelling is namelijk alleen maar een manier om vrouwen te onderdrukken en geweld aan te doen. En dat zien we nu dus. Een vrouw die zwanger is van een foetus dat nooit een hoofd zal krijgen, moet het kind verplicht baren, ook al zal het per definitie sterven. Buitenbaarmoederlijke zwangerschappen, die in 100% van de gevallen dodelijk zijn voor het embryo en levensgevaarlijk voor de moeder, mogen niet worden afgebroken. Ziekenhuizen instrueren artsen om altijd de vrouw te laten sterven als er nog ergens een hartslag in een embryo te herkennen is, en er is al betoogd dat je een vrouw die een abortus zoekt, mag doodschieten en dan zelfverdediging kunt claimen. Veel, heel veel vrouwen zullen sterven.

Maar de dood is niet de enige uitkomst van een verbod op abortus. Een 10-jarig meisje dat was verkracht, mocht ook geen abortus. Uiteraard is een kind baren levensbedreigend voor een 10-jarige. Maar de “pro-life” groep vindt het terecht dat vrouwen die verkracht zijn, het kind van hun verkrachter moeten baren. Ze noemen dat “helend“. Dat is natuurlijk niet zo; het is ontzettend traumatiserend.

Maar daarnaast: in ca 85% van de gevallen is de verkrachter een bekende van het slachtoffer. Het verbieden van abortus geeft verkrachters macht over hun slachtoffers. Het maakt van elke verkrachting een kans om het slachtoffer permanent onder controle te houden. Door het kind als gemeenschappelijke factor te gebruiken, kunnen verkrachters zorgen dat ze onderdeel worden van het leven van hun slachtoffer. En keer op keer verkrachtingen blijven plegen. Want dat is hoe dat in de praktijk werkt.

Daarnaast kunnen verkrachters nu, net als ieder ander, een vrouw beschuldigen van moord op de verdenking dat ze een abortus heeft laten plegen. Elke vrouw is dus per definitie elke maand opnieuw moordverdachte.

Veel mensen blijken nu te hebben gedacht dat deze wetgeving niet voor hen zou gelden: sinds mei is er een grote overstap van de Republikeinse partij, die abortus strafbaar maakte, naar de Democraten, met als grootste groep die overstapt: vaders. Waarschijnlijk heeft dit te maken met de zogenaamde “Shirley Exception“: de overtuiging dat er toch altijd wel uitzonderingen zullen zijn voor legitieme gevallen? Nou, die zijn er dus niet. Waarschijnlijk beseffen vaders nu dat de verschrikkingen die nu al gemeld worden, ook hun dochters kunnen worden aangedaan.

Hoe verandert wet- en regelgeving?

Deze strafbaarstelling van abortus komt niet uit het niets. Dit is een project dat tientallen jaren heeft geduurd. Het is een overwinning van fundamentalistische christenen, en die hebben hier heel, heel lang aan gewerkt. In eerste instantie hielden zij zich nog niet zo bezig met politiek, maar ze kwamen erachter dat één partij open stond voor hun overtuigingen: de Republikeinen.

Natuurlijk zijn christenen altijd al georganiseerd. Dat is wat het hebben van een religie met zich meebrengt. In de kerk, bij gelovige events, en ver daarbuiten in het dagelijks leven, lieten de fundamentalisten hun stem horen. Zij wisten veel geld te verzamelen, en omdat kerken in de Verenigde Staten geen belasting hoeven te betalen, kregen ze al snel meer en meer rijkdom. Dat geld zetten ze in om Republikeinse politici in het zadel te helpen, die hen in ruil daarvoor weer hielpen om fundamentalistische politici en rechters aan te stellen.

“Politiek” lijkt misschien een ver-van-je-bed show, waarbij mannen in pakken tegen elkaar praten over inflatie en koopkracht, maar politiek heeft direct invloed op jouw veiligheid. Politiek is, zoals we nu in de VS zien, levensgevaarlijk.

Wat “de politiek” heel concreet is, is de besturing van een land door middel van beleid en het maken van wetten en regels. In parlementaire democratieën zoals de Verenigde Staten en Nederland hebben de partijen die in de regering de meeste zetels hebben, de meeste stemmen. Zij hebben dus meer mogelijkheden dan de andere partijen om hun voorstellen aan te laten nemen en hun veranderingen door te laten voeren.

Toen de Republikeinse partij aan de macht kwam in 2016, hebben zij dus hun voorstellen en veranderingen door kunnen voeren. Onderdeel daarvan was dat zij een aantal mensen benoemden tot rechter in het hooggerechtshof, en die rechters hebben het voor elkaar gekregen om het mogelijk te maken dat staten abortus verbieden. Zo hebben christelijke fundamentalisten het voor elkaar gekregen om hun overtuigingen op te leggen aan de burger: door zich te organiseren.

Politiek heeft direct invloed op jou

Wat politici bepalen, heeft dus direct invloed op jouw leven en jouw veiligheid. Daar zijn de mensen in de Verenigde Staten ondertussen wel achter. Hoe werkt dat in Nederland? Ook Nederland is, net zoals de VS, een “parlementaire democratie”. Dat wil zeggen dat een parlement – in Nederland de “Tweede Kamer” – wetten en regels maakt die het land besturen.

Ook in Nederland is er een wet over abortus. Net zoals in de VS leest deze weet behoorlijk alsof vrouwen zelf niet weten wat ze willen en zelf geen bekwame beslissingen kunnen nemen. Zo moet je als vrouw eerst met een arts gaan praten en daarna nog vijf dagen wachten voor je mag beslissen een abortus te nemen. Dat is natuurlijk enorm wreed, want daarmee stel je een toch al ellendige beslissing uit en laat je de vrouw in kwestie vijf dagen extra lijden.

Daarnaast staat in de wet dat de arts (tekenend is dat in de wet steeds “hij” staat) de abortus alleen mag uitvoeren als het door de “noodsituatie” van de vrouw “onontkoombaar” is, en als hij het verantwoord vindt. Als trap na krijgt de vrouw daarna ook nog “voorlichting” over het voorkomen van ongewenste zwangerschap. Alsof vrouwen voor de lol een abortus nemen, als anticonceptie, alsof ze gewoon onzorgvuldig zijn, alsof mannen hier geen rol in hebben, en alsof vrouwen zelf niet bekwaam zijn om beslissingen te nemen. Je zal maar verkracht zijn en dan een folder over condooms mee krijgen.

In deze wet zitten dus al alle onderliggende aannames om in Nederland net zo’n situatie als in de VS te laten ontstaan. Wie beslist welke kant het op gaat? Dat is de politiek.

Hoe “werkt” de politiek in Nederland?

In Nederland hebben we een systeem met veel partijen. In de Tweede Kamer zijn 150 zetels te verdelen. Als een aantal partijen met elkaar een meerderheid aan zetels kan bezetten, vormen zij “het kabinet”. Het kabinet bepaalt het beleid in Nederland, en zij hebben het overwicht om regels te maken en besluiten door te voeren. Wil je weten wie er aan de macht is in Nederland, dan moet je kijken naar de partijen in het kabinet.

Politieke standpunten worden vaak verdeeld in “links” en “rechts”. Over het algemeen zijn rechtse partijen voor weinig invloed van de regering, veel vrijheid voor bedrijven, weinig regels maar strenge handhaving. Extreemrechtse partijen zijn daarnaast voor discriminatie en tegen democratie. Linkse partijen zijn over het algemeen voor een gelijkere verdeling van rijkdom, rechten en kansen, ook als dat de regering groter maakt of meer regels oplevert. Extreemlinkse partijen zijn daarnaast vaak tegen politie en leger en voor directe inspraak van burgers in de politiek.

In de afgelopen 40 jaar is de hele politiek naar extreemrechts opgeschoven. Kijk je naar de zetelverdeling van 1986, dan zie je:

Kabinet Lubbers II, CDA en VVD:
4 extreemrechtse zetels (SGP, GPV)
81 rechtse zetels (VVD, CDA, RPF)
9 centrum zetels (D66)
52 linkse zetels (PvdA)
3 extreemlinkse zetels (PSP, PPR)

In 2021 was dat:

Kabinet Rutte IV, CDA, VVD en D66
32 extreemrechtse zetels (SGP, PVV, FvD, Van Haga, Ja21, BBB)
48 rechtse zetels (VVD, CDA)
37 centrum zetels (D66, DENK, CU, Volt, Den Haan, Omtzigt, Gündoğan)
33 linkse zetels (PvdA, GroenLinks, PvdD, BIJ1, SP)
0 extreemlinkse zetels

Daarnaast zijn veel partijen intern ook naar rechts opgeschoven: de VVD heeft nu standpunten die PVV voorheen had, en de PvdA standpunten die de VVD voorheen had. Ook media met groot bereik, zoals de NOS en de Volkskrant, zijn de afgelopen jaren naar rechts opgeschoven. Het concept “Overton window” staat voor het geheel aan beleid dat het grootste gedeelte van de bevolking acceptabel vindt. In Nederland is het Overton window in de afgelopen 20 jaar behoorlijk naar rechts opgeschoven.

De afgelopen 20 jaar zijn er dan ook alleen maar rechtse kabinetten geweest (Balkenende 1 t/m 4 en Rutte 1 t/m 4). Zij hebben de afgelopen 20 jaar het beleid van het land bepaald. Het is dus belangrijk om te weten wat rechtse partijen vinden van abortus en andere zaken die speciaal voor vrouwen belangrijk zijn. In een eerdere post beschreef ik al dat vrouwen weinig te verwachten hebben van het recht. Maar politiek kan er heel veel gebeuren dat direct invloed heeft op jou. Helaas zijn het rechtse partijen en met name extreemrechtse partijen die voor regels zijn die de vrijheid en veiligheid van vrouwen beperken. Het strafbaar stellen van abortus in de VS is een overduidelijk extreemrechtse actie.

Elke partij heeft een partijprogramma dat je kunt lezen waarin zij hun standpunten uitleggen. Helaas schrijft elke partij daar uiteraard iets aanlokkelijks in. Wat een veel beter beeld geeft van wat welke partij doet, is kijken naar hun stemgedrag in de tweede kamer. Daar worden namelijk aan de lopende band voorstellen ingediend en je kunt van alle partijen zien of ze voor of tegen zijn. Zo krijg je een goed idee of partijen ook echt doen wat ze beweren. Het kan dus best zijn dat je denkt “links” of “rechts” te zijn, maar dat je het met een heel andere partij eens bent dan je dacht, als je kijkt naar het daadwerkelijke stemgedrag van partijen in de Tweede Kamer.

Je kunt op de website van de Tweede Kamer zien wat voor voorstellen er zijn om wetten of plannen te maken, en wie die voorstellen gedaan heeft: Wetsvoorstellen Tweede Kamer. Een lijst van alle moties en hoe de partijen hebben gestemd, staat ook op de website van de Tweede Kamer. Je kunt ook de app Debat Direct downloaden. Daar vind je de laatste moties op een rij, met hoe de partijen gestemd hebben, zoals in het plaatje bovenaan deze post.

Politiek en zelfverdediging

Zelfverdediging gaat over de dingen die je zelf kunt doen om jezelf veilig te houden. Het gaat vooral over de dingen die de politie of de politiek niet voor je willen of kunnen doen. Maar je woont wel in een maatschappij die wordt bepaald door de politiek. Zelfverdediging is dan ook in elk land anders. Alleen al door de wetten die gaan over wat je wel en niet mag doen om jezelf te verdedigen.

In de VS zien we nu dat zorgverleners, werkgevers, en grote bedrijven als Facebook meehelpen om vrouwen op te sporen die een abortus hebben gehad. Het is dus extra belangrijk dat, als je naar de VS gaat, je geen apps op je telefoon hebt die je periode tracken, dat je zeker weet dat je voorkomt dat je zwanger wordt, en dat je zorgt dat je geen abortus nodig zult hebben, om wat voor reden dan ook. Het is dus van levensbelang om uit te zoeken naar welke staten je veilig zou kunnen reizen, en als dat niet kan, nog extra te overwegen of je dit risico wil nemen. Natuurlijk geldt dit niet alleen voor de VS; naar welk land je ook reist, het is altijd belangrijk om te weten wat de politiek en cultuur betekenen voor jouw veiligheid.

Het “zelf” in zelfverdediging betekent ook dat je er in principe alleen voor staat. En dat is lastig. De christelijke fundamentalisten hebben hun zin gekregen door zich goed te organiseren. Door samen te werken, erop uit te gaan en mensen te bepraten en te overtuigen, door geld in te zamelen en dat bij elkaar te leggen. Dat soort doelen bereiken kun je nooit in je eentje. Het is absoluut van levensbelang dat je stemt in alle verkiezingen die er zijn, maar meer kun je in je eentje niet doen.

De enige manier om echt te strijden tegen de wreedheid van de wetten zoals in de VS aangenomen, is door je te organiseren. In een eerdere blogpost schreef ik al dat het delen van lijsten van grensoverschrijdende mannen in jouw netwerk, in je industrie of waar dan ook, best een slim idee is. het is belangrijk om medestanders te hebben. Ik zou willen dat er aan de linkerkant van het politieke spectrum net zulke georganiseerde groepen zijn als bij extreemrechts. Op dit moment lijkt het de linkse partijen niet te lukken om zich goed te organiseren en overtuigend hun standpunten uit te dragen.

Want helaas zijn het rechtse en extreemrechtse partijen die graag de rechten van vrouwen inperken. Het zijn extreemrechtse partijen die vinden dat vrouwen niet dezelfde dingen mogen doen als mannen, en het zijn extreemrechtse partijen die de verschrikkelijke anti-abortuswet in de VS mogelijk hebben gemaakt. De snelle opmars van extreemrechts in Nederland betekent dat ook hier in Nederland de onderdrukking van vrouwen een nieuwe opleving kan krijgen.

In de VS hebben velen gedacht: dit recht hebben we al verworven. Er hoeft niet meer voor gestreden te worden. Maar dat is een vergissing, want extreemrechts heeft tijd noch moeite gespaard om dit recht weer af te breken. En dat kan hier ook.