Wat is jouw missie?

Deze post gaat over een boel verschillende dingen. Hij is lang. Hij springt van de hak op de tak. Hij is hoogdravend. Hij is niet heel goed geschreven.

Sorry.

Hij gaat wel over wat volgens mij het ene cruciale punt is dat maakt of zelfverdediging in je leven een succesvolle en fijne toevoeging is, of niet.

Ik probeer altijd uit te leggen wat ik bedoel, maar ik heb het idee dat het niet echt overkomt.

Dus ik hoop dat er ergens iets in deze post zit waardoor je denkt “Ahaaaaaaaa”.

Waarom doe je iets?

Waarom geef ik zelfverdediging? Omdat ik denk dat er kleine, niet-moeilijke dingen zijn die je kunt doen om je veiligheid, vrijheid en geluk gemakkelijk een flink stuk te vergroten. Kleine, niet-moeilijke dingen waar niet genoeg over wordt gepraat of waar misverstanden over bestaan.

Ik hoor wel eens dat vrouwen tegen elkaar zeggen: als iemand je probeert te verkrachten, kun je maar beter niets doen. Daar word ik zo boos van. Wat geeft jou het recht een ander te vertellen dat ze hulpeloos is?

Tegelijkertijd zijn er natuurlijk geen garanties. Je kunt nooit zeggen: als je X doet, loopt het altijd goed af.

Ok, je kunt heel extreme maatregelen nemen. Maar dan moet je je hele leven ombouwen. En dan nog.

Dus de vraag is: welke maatregelen ben je bereid te nemen? Ik stel voor dat je iets ergens in het midden doet. Iets wat bij jou past.

Hoe ga ik bepalen wat ik wel en niet wil doen?

Het, ehm, cruciale van zelfverdediging is dat het gaat om je leven. Verkrachting is een verschrikkelijke gebeurtenis die een vernietigende impact op je hele leven heeft.

Laat ik het maar even bij mezelf houden. Want ik ga niet voor jou bepalen wat je wel of niet zou moeten doen. Dat is het hele punt van de lessen die ik geef. Dat jij bepaalt.

Dus. Ik kijk naar de impact, en dan denk ik, die is vrij groot, dus ik mag best wat tijd en moeite steken in voorkomen dat dat met mij gebeurt.

Dus ik ga kijken wat voor dingen ik kan leren, wat voor dingen ik kan veranderen in mijn gedrag om te zorgen dat ik die nare gebeurtenis kan voorkomen.

Ok dit is vast een goed moment voor een betoogje tussendoor.

Even voor de duidelijkheid: ik ga altijd uit van wat er beter kan. Ik ga niemand de schuld geven van haar eigen ongeluk. Ik ken meerdere verhalen van mensen die zijn verkracht, waarbij de politie dingen vroeg als: “Wat had je aan?” “Waarom ging je ’s avonds alleen over straat?”

Zo denk ik nooit. Weet je wie er de schuld heeft aan de verkrachting? De verkrachter. Punt.

Dat is denk ik de grote Duistere Achterkant van onze maakbaarheids-maatschappij. Als mensen geloven dat iets je lukt als je maar wilt, is het maar een kleine stap naar “Het is je niet gelukt, dus je hebt het vast niet hard genoeg gewild”.

“Je had strakke kleding aan, dus je hebt niet hard genoeg je best gedaan om niet verkracht te worden” Eigen schuld, dikke bult.

Wat een onzin. Wat een nare, gevaarlijke, haatdragende, egoïstische onzin.

Niemand heeft het recht tegen een ander te zeggen: “Je had meer X moeten doen” “Je had ook gewoon Y moeten doen” “Stap eens uit je slachtofferrol” “kom op!”

Onze hersenen geloven graag dat de wereld eerlijk is. Dus als iemand iets naars overkomt, dan zal het wel zijn eigen schuld zijn. Dit is een bug in de menselijke software. Zodra je zulke gedachten krijgt, weet je dus gelijk: wacht even, dit is onzin. Het is gewoon een bug die foute output geeft.

Einde betoog.

Ok, maar hoe ga ik zorgen dat ik dit zo efficiënt mogelijk leer?

Hoe leer je iets? Wanneer is het je gelukt iets te leren, en wanneer ben je halverwege afgehaakt?

1. als je het leuk vindt om te doen. Ik ben 18 jaar geleden de Japanse zwaardvechtkunst iaido gaan doen. En blijven doen. Niet omdat ik binnen 5 jaar een bepaald niveau wilde halen. Gewoon omdat ik het leuk vind om elke week iaido te trainen.

2. als het leren je lukt Daar wees een vriendin me laatst op, en eigenlijk is het zo logisch dat ik ervan opkeek dat ik die voorwaarde zelf niet had bedacht. Je leert als je kleine stapjes kunt nemen, en elke stap binnen een bepaalde tijd is afgerond. Als je merkt dat je dingen onder de knie krijgt.

3. >als het past in jouw levensverhaal.

Eh, watte? Wat is nou weer een levensverhaal?

Een levensverhaal is het verhaal dat we vertellen over wie ze zijn. “Ik ben iemand die…” “Ik ben niet iemand die…” Je levensverhaal zorgt voor continuïteit in wie je bent. Het kan een houvast zijn, en het kan heel goed werken als motivatie.

Op momenten van grote tegenslag, of op momenten dat het allemaal even niet lukt, kun je teruggrijpen op de persoon die je bent en de persoon die je wilt zijn.

De persoon die je wilt zijn, geeft je een beeld van de dingen die je wilt leren, en het geeft je ook een samenhang voor de dingen die je doet.

Mezelf kunnen verdedigen, de leiding kunnen nemen in tijden van crisis, kunnen ingrijpen als dat nodig is, zijn allemaal dingen die horen bij mijn levensverhaal.

Dus mijn zelfverdediging is een onderdeel van wie ik ben. (En dat kan het dus voor jou ook zijn, hint hint.)

Integreer je training in je leven

Als ik mijn leven wil leren beschermen, dan heeft het weinig zin als ik één avond per week een beetje tegen een boksbal sta te slaan. Ik moet iets doen om te zorgen dat wat ik tijdens de les leer, op elk moment bruikbaar is: niet alleen als ik mijn trainingsbroek aan heb en een goeie warming-up heb gedaan.

En dan hebben we het automatisch over het mentale gedeelte van zelfverdediging. Want het fysieke aspect – slaan, klemmen etc – is puur reactief.

Je wordt aangevallen, wat ga je dan doen? Heel belangrijk, maar dan zit je al in de puree. Terwijl, als ik kan voorkomen dat ik ueberhaupt in die situatie terecht komt, dan ben ik veel effectiever bezig.

De samurai hadden hier al een uitdrukking voor: saya no uchi de katsu. Overwinnen met het zwaard nog opgeborgen.

En dat is de sleutel om zelfverdediging uit te breiden naar je hele leven: ik ga kijken wat ik aan mijn gewoontes, mijn instelling en mijn gedrag kan verbeteren zodat ik de kans op vervelende situaties al zoveel mogelijk kan verkleinen.

Dan ben ik niet meer reactief bezig, maar pro-actief.

Stel je eens voor dat er een schietpartij plaats vindt in jouw winkelcentrum

Eh, wacht, wat?

Onderdeel van onze maakbaarheidsmaatschappij is dat we vooral maar moeten denken aan positieve dingen. Een tijdje geleden deed er nog een boek de ronde waarin stond dat als je iets heel graag wilt, het universum je dat wel zal geven (“Jammer, zieke kindjes in Afrika, niet hard genoeg beter willen zijn! Volgende keer beter je best doen.”).

Nu ga ik je dus vragen het tegenovergestelde te doen. Ben ik nou gek geworden? Roep je het dan niet juist over je af? En ben je niet alleen maar negatief bezig?

Twee keer nee. Alleen maar iets willen, maakt het nog niet waar. En je zo’n situatie voorstellen, maakt je leven nog niet negatief.

Sterker nog: het is precies omgekeerd. Ik hoor mensen vaak zeggen: “Als een man iets bij mij probeert, kan ik toch niks doen.”

Daar zit niet alleen een hoop vaagheid in (“iets probeert”), maar het geeft ook aan dat de spreker niet eens wil nadenken over wat er gebeurt en wat je daartegen zou kunnen doen. In de cognitieve gedragstherapie heet dit “de toekomst voorspellen”. Je zegt dat jij al weet wat er gaat gebeuren, en dus geef je het al op.

Maar dat weet je natuurlijk niet echt (anders mag je morgen met me mee naar het casino). En bovendien heb je er ook nog niet echt over nagedacht. Doe dat eens juist wél?

De kracht van negatief denken

Dus stel je voor: je vliegtuig wordt gekaapt. Of: er vindt een overval plaats in je supermarkt. Of wat voor andere situatie dan ook. Wat doe je?

Met de nadruk op “doe“.

Want zoals in alle situaties, is het essentieel dat je een bewuste beslissing neemt om iets te doen. Je verstoppen, wegrennen, ingrijpen, wat dan ook. Doorloop de situatie een aantal keren in je hoofd, en probeer uit te vogelen wat je moet doen om te winnen. Dat is de opdracht: doorloop de situatie en win.

Maak er een spel van. Je hebt geen spelcomputer nodig: alleen je voorstellingsvermogen; en je hebt een oneindig aantal levens zodat je het steeds opnieuw kunt proberen.

Misverstand #1: jij bent dus steeds met negatieve dingen bezig

Dat lijkt misschien allemaal negatief, maar het heeft een aantal positieve effecten:

1. Je leert jezelf aan om initiatief nemen. Het allerbelangrijkste is dat je iets gaat doen. In jouw voorstelling van deze situatie ben jij degene die actie onderneemt. Je gaat niet meer zitten wachten op meer informatie, of tot een ander iets doet. Er bestaat in deze wereld maar één held, en dat ben je zelf.

2. Je leert jezelf aan dat jij controle hebt over jouw beslissingen in een situatie, en dat is fijn en goed voor je mentale gezondheid. Want je leert dat je niet hulpeloos bent, maar dat je invloed kunt uitoefenen op de wereld om je heen.

3. Je leert jezelf aan dat jij geen controle hebt over de situatie zelf, en dat is ook fijn en goed voor je gezondheid. Je wordt minder onnodig gefrustreerd, want je kunt accepteren dat sommige dingen nou eenmaal zo zijn.

4. Bovendien kan ik het in mijn eigen tijd doen, op een moment dat ik daar zin in heb. Dat voorkomt dat ik ermee bezig hoef te zijn op momenten dat ik dat niet wil: op feestjes, op vakantie etc. Want die voorbereiding heb ik al gedaan.

5. En het past ook nog in mijn levensverhaal, dus ik wordt er meer “ik” van, en dat voelt goed.

6. En omdat ik er een spel van maak, wordt het minder serieus allemaal en krijg ik veel meer motivatie.

Het korps mariniers van de Verenigde Staten heeft een programma ontwikkeld, “Combat hunter”, waarmee ze mensen opleiden om situaties snel in te schatten en snel te handelen. Ze waren er achter gekomen dat soldaten in conflictgebieden zich hulpeloos voelden ten opzichte van terroristen die onherkenbaar in de menigte opgingen. Door de mariniers te leren dat ook zij de “jagers” kunnen zijn, veranderden ze hun houding – én hun kansen – totaal.

Hoe zou het voor jou voelen als jij jezelf als de jager ziet, in plaats van als de prooi?

Misverstand #2: jij denkt dus heel negatief over mensen

Nope. Ten eerste: Hoe meer ik leer over criminaliteit en seksueel geweld, hoe positiever ik word over de mensheid.

Huh?

Ik ga namelijk inzien hoe klein de groep mensen is die dit soort dingen doen. En hoe erg er iets mis met ze is. En hoe niet-evil de rest van de mensheid is.

Ten tweede: de meest effectieve manier om je veiligheid te vergroten is niet door te proberen in te schatten wat iemands karakter is.

We kennen allemaal wel zo’n meisje dat altijd foute vriendjes heeft, en dan concludeert dat alle mannen slecht zijn. Dat is natuurlijk niet zo. Wat hier aan de hand is, is dat iemand de waarschuwingssignalen niet ziet, negeert, of denkt dat negatieve signalen positieve signalen zijn.

Maar daar heb je helemaal geen karakterstudie voor nodig. Gedrag is genoeg. Ik hoef me niet te gaan afvragen of Henk een slechte jeugd heeft gehad of dat ie gewoon een rotzak is en waarom dan. Als hij zich rot gedraagt, kan ik daar naar handelen. Daarvoor hoef ik hem niet verder mijn leven in te laten.

En letten op gedrag werkt veel sneller. Je kunt bij een gedraging onmiddellijk actie ondernemen. Als je eerst nog moet gaan bedenken of dit iets zegt over iemands karakter, of dat het misschien “per ongeluk” was, duurt het veel te lang voor je kunt ingrijpen.