In normale omstandigheden is het belangrijk om duidelijk te zijn over wat je wel en niet wil, zodat degene met wie je communiceert, weet waar hij of zij aan toe is. De ander kan dan bepalen om wel of niet met jou in zee te gaan, en welke compromissen wel en niet te sluiten.

Als iemand fysiek over je grenzen gaat, denken we vaak dat we verplicht zijn diezelfde duidelijkheid te gebruiken. We denken vaak dat we iemand moeten waarschuwen. Maar er zijn een paar specifieke problemen met waarschuwingen.

1. Een waarschuwing stelt normen die je misschien niet wil

Of waarschuwingen echt nuttig en echt nodig zijn in normale menselijke interactie, daar kun je lang over discussiëren. Weet niet iedereen wel wat goed is en wat niet goed? Maar zoals ik vaker zeg: zelfverdediging gaat niet over goed en kwaad. Zelfverdediging gaat over doen wat werkt om een zo vrij, veilig en gelukkig mogelijk leven te leiden.

Grenzen aangeven en bewaken hoort daarbij. Je zou het als regel kunnen zien dat elk gedrag dat je tolereert, vanaf dat moment de norm wordt. Kleineert iemand je en zeg je daar niks van? Dan is kleineren vanaf dat moment “normaal”. Vaak volgt dan al snel de volgende grensoverschrijding. Reageer je daar ook weer niet op? Dan wordt dat het nieuwe normaal. Helaas kan dat zelfs gezonde relaties met de mensen om je heen behoorlijk verzieken.

Je zou dus zeggen dat waarschuwingen helpen om dat te voorkomen. Maar helaas gaan waarschuwingen over de toekomst. “Als je zo doorgaat, dan…” betekent eigenlijk: “Nu zijn we nog oké.” Er staat immers het woordje “als” in, en dat gaat over iets dat in de toekomst kan gebeuren. Dus de situatie die er nu is, is kennelijk nog acceptabel.

Dus juist door een waarschuwing te geven, zeg je dat de situatie die er nu is, oké is. Terwijl dat natuurlijk niet zo is. In plaats van een waarschuwing is het dus beter om te zeggen wat je niet goed vindt aan wat er nu gebeurt, of aan wat er al gebeurd is. Dat voorkomt dat je normen stelt die je eigenlijk niet wil.

2. Een waarschuwing geeft je (kleine) verrassingselement weg

Als je ooit in een zelfverdedigingssituatie terecht komt, dan zul je daardoor verrast zijn. Je zult je pas laat beseffen dat je je niet meer in de beschaving bevindt, maar dat je in gevaar bent.

Dat is de bedoeling van elke dader. Een dader kiest zijn of haar slachtoffer uit, en kiest de tijd, de plaats en de manier van toeslaan, en hij zal alles proberen om de situatie helemaal zelf te bepalen.

Als verdediger ben je dus altijd al behoorlijk in het nadeel. Het enige voordeel dat je kunt hebben, is dat de dader je flink heeft onderschat. Dat hij er ineens achterkomt dat je wél bereid bent om voor jezelf op te komen. Dat verrassingselement is dus van vitaal belang. En dat geef je weg als je een waarschuwing geeft.

3. Een waarschuwing kan de boel juist escaleren

Het lijkt zo logisch: je waarschuwt de ander dat je bereid bent je te verdedigen, en dat je dit ook kunt. Dan kan de ander nog overwegen om je toch maar niet aan te vallen. Maar dit gaat uit van een puur redelijke aanvaller, en geen mens is puur redelijk.

Juist daders van fysiek en seksueel geweld hebben vaak allerlei issues met hun mannelijkheid. De kans is heel groot dat, als je als vrouw zegt dat je jezelf zal verweren, zijn ego daar grote moeite mee heeft. De kans is dus dat hij juist overgaat tot geweld, om zich niet bang en laf te voelen.

Je moet dan dus alles waar je mee waarschuwt, ook waar kunnen maken. Niet in theorie, maar écht. Als hij jouw waarschuwing negeert, zal jíj degene moeten zijn die actie onderneemt. Want doe je dat niet, dan is je waarschuwing niets waard. Een grens die je niet wilt verdedigen, is geen grens, maar een lijn op de grond waar iedereen die daar zin in heeft, overheen kan stappen.

Een waarschuwing kan de situatie dus juist laten escaleren. En aangezien je zojuist je verrassingselement hebt weggegeven, kan de situatie veranderen in een worsteling, wat je natuurlijk niet wil.

Conclusie

Alles wat je doet voor zelfverdediging heeft een doel: veilig weer uit deze situatie wegkomen. De middelen die je daarvoor gebruikt, moeten je dus helpen dat doel te bereiken. En ik vraag me sterk af of een waarschuwing niet juist tegen dat doel werkt.

Daarom zou ik het gebruik van waarschuwingen niet aanraden. Mocht je genoodzaakt zijn om geweld te gebruiken, dan is hard toeslaan, met verrassingselement, de beste manier om weg te komen.