Er zijn 7 categorieën van geweld, verdeeld over 2 hoofdcategorieën. In de cursus zelfverdediging voor vrouwen behandelen we eigenlijk vooral één categorie. De andere categorieën zijn relevanter voor mannen.

Maar tegenwoordig, misschien omdat vrouwen mondiger worden in de maatschappij, lijkt het alsof vrouwen ook vaker met de andere categorieën te maken krijgen. Daarom hier een paar praktische tips voor het omgaan met sociaal geweld, speciaal voor vrouwen.

Sociaal geweld en niet-sociaal geweld

De hoofdcategorieën van geweld zijn “sociaal” en “niet-sociaal”. “Niet-sociaal geweld” is het soort geweld waar voor vrouwen het grootste risico zit. Onder deze categorie valt “process predation”: datgene wat een menselijk roofdier doet dat geweld pleegt om wille van het hele proces van zijn misdaad. Seksueel geweld, simpel gezegd. In de lessen wordt dit uitgebreid behandeld.

Sociaal geweld daarentegen, gaat over alles wat met de medemens te maken heeft. Het gaat over de verbondenheid van de groep, je plaats binnen die groep, en de relatie met andere groepen. Vaak gaat dit over dominantie, en daarom is sociaal geweld in westerse maaatschappijen meestal het terrein van de man geweest.

De Monkey Dance

Het belangrijkste voorbeeld van sociaal geweld is dan ook de “Monkey Dance”. Twee mannen dagen elkaar uit om te bewijzen hoe stoer ze wel niet zijn. Het begint altijd met kijken: dan volgt de verbale uitdaging: “Wat kijk je nou?”; gevolgd door de borst groot maken, duwen, wijzen, en tenslotte een rechtse hoek – en een knokpartij. De stappen kunnen zich herhalen, maar ze zijn altijd hetzelfde. Voor mannen is het dus het belangrijkst om te leren hoe ze dit kunnen de-escaleren.

Dat de-escaleren gaat in het geval van de Monkey Dance door niet mee te doen aan de dominantiestrijd. “Wat kijk je nou?” “Sorry, ik staarde maar wat, lange dag vandaag” – en jezelf niet-bedreigend maken en weggaan. Werkt goed voor Monkey Dance, maar het is het omgekeerde van wat je moet doen als je als vrouw wordt belaagd door een process predator.

Kun je als vrouw ook in een Monkey Dance terecht komen? Ik heb wel eens het idee dat ik een Monkey Dance zie tussen partners in een relatie. En ik vraag me dan af of dat een voorbode is van huiselijk geweld. Want partners in een relatie horen elkaar aan te vullen. Wie er dominant is in de relatie is niet de vraag. Ten eerste hoef je elkaar niet te domineren en ten tweede ben je elk “dominant” op het gebied waar jij goed in bent, en hopelijk is dat iets waarmee jij de ander aanvult.

Kom je dus met je partner in een dominantiestrijd terecht, dan is er iets mis. Heb jij het idee dat je “dominant” moet zijn over je partner, dan is het belangrijk je af te vragen wat je daarmee wilt bereiken? Wil hij dominant doen over jou, dan is het sowieso tijd om weg te gaan.

De Educational Beat Down

Soms proberen vrouwen een dominantiestrijd met vreemden te winnen. Hier zul je jezelf, net als een man, moeten afvragen wat je hiermee wilt bereiken? Als je de stoerdere Aap wilt zijn, dan moet je er rekening mee houden dat die rechtse hoek straks jouw kant op komt. Als je je als mannetjesaap gedraagt, heeft dat consequenties.

Alleen vraag ik me af of de andere Aap, degene met wie jij de dominantiestrijd voert, dit wel als een Monkey Dance ziet. Er staat namelijk geen man tegenover hem, maar een vrouw. En mannen die Monkey Dances doen, hebben vaak een probleem met hun ego. Hoe denk je dat zij zichzelf straks in de spiegel kunnen aankijken? Wat gaan zij straks tegen hun vrienden zeggen? “Ik had ruzie met een vrouw maar ze deed heel stoer dus toen ben ik maar afgedropen”? Hoe waarschijnlijk is dat?

Een van de belangrijkste voorwaarden om dit soort geweld te kunnen de-escaleren is dat je de ander een uitweg laat waarbij hij geen gezichtsverlies lijdt. En de kans is groot dat als jij als vrouw een dominantiestrijd voert met een man, daar voor hem geen uitweg is. Hij moet wel verder escaleren. Net zolang tot jij het opgeeft. Doe je dat niet, dan moet hij wel fysiek geweld gebruiken.

En de kans is groot dat het dan niet bij een rechtse hoek blijft. Een andere categorie van geweld is de “Educational Beat Down”: het pak slaag om iemand een lesje te leren. Dit soort geweld komt voor op het moment dat iemand de regels overtreedt.

Want elke groep heeft regels. Gedurende de honderdduizenden, zoniet miljoenen jaren dat wij in kleine groepen leefden, was het in stand blijven van de groep van levensbelang. Letterlijk. Mensen kunnen niet overleven zonder de groep. Daarom kan de Educational Beat Down heel hard zijn. En hij houdt sowieso niet op tot het duidelijk is dat jij deze regel nooit meer gaat overtreden. Tot duidelijk is dat je geen bedreiging voor de groep meer bent.

Dit gaat niet over gerechtigheid, dit gaat over overleven. Een Educational Beat Down kan dus best beginnen met een paar harde vuistslagen en doorgaan met schoppen terwijl je op de grond ligt. De groep moet zeker weten dat je dit nooit meer gaat flikken. In gedisciplineerde groepen is een boze blik misschien genoeg, maar in groepen met wat lossere banden kan het er heel hard aan toe gaan. En andere leden van de groep kunnen eraan meewerken, dus het kan zijn dat je ineens meerdere aanvallers tegenover je hebt.

Het echte risico van liegen

Dat de groep beschermd moet worden, is belangrijk om te begrijpen. Het is ook de belangrijkste reden voor geweld bij liegen en overspel. Als wij met onze groep moeten overleven, dan moeten we op iedereen kunnen rekenen. Als iemand de boel bedriegt, is hij of zij een bedreiging voor iedereen.

Heb je wel eens gemerkt wat er met je gebeurt als iemand tegen je liegt? Hoe snel je gezicht rood wordt, hoe snel je boos wordt? Onmiddelijk. Nog vóór je erover hebt kunnen nadenken. Dit is een heel oud, heel hard ingebouwd mechanisme.

Hetzelfde gebeurt als iemand jou ervan beschuldigt te liegen. Ook weer: bam. Directe reactie. Je moet dit weerspreken. Je leven is in gevaar, want als je als leugenaar wordt gezien, wordt je uit de groep gegooid, en dan sterf je een langzame pijnlijke hongerdood. Geen mens kan alleen leven. Het risico van liegen gaat niet over wat de leugen is of wat de waarheid is. Het gaat over dat je oneerlijk bent geweest, en dat moet bestraft worden.

Onze wereld wordt steeds groter, dus we hebben steeds minder het idee dat we afhankelijk zijn van de mensen om ons heen. Dus liegen en bedriegen wordt makkelijker, want het lijkt of de impact van ons gedrag kleiner zal zijn. Als ik de verzekering voor 500 euro oplicht, wordt die 500 euro toch wel verspreid over een grote groep medeburgers. Als ik 500 euro steel uit de pot van onze tennisclub van 15 man, is het ineens heel anders. Lijkt het. Want diep van binnen hebben we allemaal die Aap. En die gaat reageren op bedrog. Ook als het oplichting van de verzekering is.

Overspel is dan natuurlijk nog een graadje erger. Dit is echt verraad: je hebt stiekem degene die jou het meest zou moeten kunnen vertrouwen, bedrogen. De meest veilige plek die er zou moeten zijn, die tussen jou en je partner, blijkt plotseling totaal onveilig. Geen wonder dat we zo heftig reageren op overspel. Dit is zo’n heftig bedrog dat je je kunt afvragen of de dader ooit nog weer vertrouwd kan worden. Ook hier weer: dit is reden voor een Educational Beat Down. Speel je overspel, dan kun je in elkaar geslagen of vermoord worden.

Hetzelfde dat voor liegen geldt, geldt eigenlijk voor beloftes. Als je beloftes maakt die je niet waar kunt maken, blijkt achteraf dus dat je gelogen hebt. Ook hier weer heb je de groep verraden. Dus hoe lief je het ook bedoelt: je zet jezelf in een positie waar je gevaar loopt. Dit is vaak ook een probleem van geen “nee” durven zeggen. Als je geen “nee” durft te zeggen, en je zegt tegen iedereen “ja”, dan ga je uiteindelijk mensen bedriegen…

En misschien is het ook handig hier iets over flirten te zeggen. Dit kan voor een man ook een soort belofte lijken. “Als het tussen ons klikt, en je laat dat merken door deze interactie voort te laten duren, gaan we straks samen naar huis.” Als dan achteraf blijkt dat je al een vriend hebt, of helemaal geen intentie dit als meer dan een leuk praatje te zien, is dit voor hem ook weer een soort liegen.

Ook “geen nee durven zeggen” kan hetzelfde effect hebben. Als een man je mee uit vraagt, en je zegt ja, en je verzint vervolgens elke keer smoesjes waarom je niet kunt, komt hij er vroeger of later achter dat je “ja” een leugen was.

Je wordt niet gespaard omdat je een vrouw bent

Moeten vrouwen vrouwen zijn en mannen mannen? Of moeten ze precies gelijk zijn en precies dezelfde dingen doen? We zijn er allemaal nog niet uit, als maatschappij. Maar op een primitief niveau lijkt het wel zo te zijn dat als je een “mannelijke” rol aanneemt, dat met alle consequenties van dien komt. Kijk maar eens naar dit filmpje.

De vrouw denkt dat ze met een Monkey Dance bezig is… Maar de man doet een Educational Beat Down. Hij legt namelijk precies uit wat de consequenties zijn. “Als jij me slaat, sla ik terug.” Dat is in principe het doel van deze categorie van geweld: iemand een lesje leren. Welk gedeelte daarvan is niet duidelijk?

Maar… Kijk naar haar gezicht als hij haar daadwerkelijk slaat. De totale verbazing. De totale ontzetting. Dit had ze niet verwacht. Want “je slaat geen vrouw”, toch? Helaas, als je een Monkey Dance speelt, zijn de consequenties voor jou. Ook als je een vrouw bent. Deze vrouw heeft nog geluk dat de man zo zacht slaat.

Een derde categorie sociaal geweld is de Group Monkey Dance. Dit is wat in de media vaak “zinloos geweld” genoemd wordt. Kort gezegd is dit een groep mannen die hun dominantiepositie in hun groep bevechten door een derde, iemand die er niets mee te maken heeft, geweld aan te doen. Als een groepje mannen vernielingen loopt aan te richten, is de kans groot dat je met een Group Monkey Dance te maken hebt. En als je daar iets van gaat zeggen, ook als vrouw, heb je grote kans dat je zeer ernstig geweld over je heen krijgt. Deze mannen gaan elkaar proberen te overtreffen met hoeveel geweld ze je aandoen. En er hoeft maar één process predator tussen te zitten en je hebt een nog veel groter probleem.

Hoe we precies verder gaan met de verhoudingen tussen vrouwen en mannen, weet ik niet. Of het beter is gelijk te zijn en ook op het gebied van geweld mee te spelen… is een kwestie waar ik geen antwoord op weet. Ik weet wel dat de-escaleren van sociaal geweld het tegenovergestelde is van de-escaleren van process predation. En dat als je sociaal geweld probeert te de-escaleren, je jezelf kwetsbaarder maakt voor process predators.

En uiteindelijk is mijn advies voor mannen ook: kom niet in situaties van sociaal geweld terecht. Als mannetjesaap ben je stoer als je de dominantiestrijd voert. Als mannetjesmens ben je gewoon een blaaskaak. In het moment, als je interne Aap staat te schreeuwen, lijkt het belangrijk deze strijd te winnen. Maar achteraf heb je niks bereikt, behalve misschien een tripje naar de eerste hulp en het politiebureau.

Oh ja, want meedoen aan een Monkey Dance is geen zelfverdediging. Het is gewoon geweldpleging. Dat kan je een strafblad opleveren, en dan krijg je geen verklaring omtrent gedrag, die je voor bepaalde beroepen nodig hebt.

De laatste categorie van sociaal geweld is de “Status Seeking Show”. Hierbij probeert een man met een lage status toch een hogere status te krijgen, door te laten zien hoe compleet gestoord hij is. Dat hij tot alles in staat is. En hierbij kan hij zelfs “zo gek” zijn dat hij “vanuit het niets” een vrouw neerslaat of ander geweld aandoet. Dit is een wanhopige poging om stoer te doen.

Uiteraard vind je dit soort types niet in gewone groepen. Hier hebben we het over groepen die al gewelddadig zijn. En er is maar één soort advies dat ik hier over kan geven: laat je niet met dit soort groepen in. Als je weet dat een man wel eens geweld gebruikt, weet je dat geweld voor hem een optie is. Gewelddadige mannen zijn niet stoer. Ze gaan alleen maar je leven slopen.

Voorkomen is beter dan de-escaleren

Bij geweld geldt dat voorkomen beter is dan vechten, en zelfs beter dan de-escaleren. Als je dus als vrouw wilt voorkomen dat je in dit soort geweld terechtkomt, moet ik je hetzelfde advies geven dat ik aan mannen zou geven.

Voer geen dominantiestrijd.
Lieg niet.
Bedrieg niet.
Laat je niet in met gewelddadige types.

Eigenlijk heel logisch, toch?