Zelfverdediging is iets heel erg praktisch. Zelfs het doel is oersimpel:

“Ik, en iedereen om wie ik geef, ga vanavond weer veilig naar huis.”

En tegelijkertijd – als je echt je eigen veiligheid wilt vergroten, en niet een beetje leuk tegen een kussen gaat staan slaan – staar je in de afgrond van wat het betekent om pijn, verwonding, leed en de dood in de ogen te zien.

Dat is best wel heftig.

Dan kun je een paar dingen doen:

1. Heel hard wegrennen en je ogen dicht doen, en net doen alsof het allemaal niet bestaat
2. Je huis in een bunker veranderen, een pistool kopen en elke dag trainen
3. Of…?

Wat is je doel?

Laat ik maar eerlijk zijn: ik wil ook gewoon een gelukkig leven. En daarom heb ik ook geen zin om het allerhardst te trainen of mezelf in een bunker op te sluiten.

Maar toch wil ik dat zelfverdediging optimaal voor mij werkt en dan is optie #1 hierboven voor mij… geen optie.

Daarom heb ik het altijd over 3 dingen als ik praat over zelfverdediging:

1. Vrijheid
2. Veiligheid
3. Levensgeluk

En dat kan ik samenvatten in het plaatje van de driehoek bovenaan deze post. Als alle drie de elementen in balans zijn, versterken ze elkaar. Een driehoek is de sterkste structuur die er is.

Maar als de elementen niet in balans zijn, komen één of twee van hen in de verdrukking en dan wordt de hele driehoek zwakker:

Dan krijg je een wankele driehoek. En, tja, dan krijg je uiteindelijk dit:

Plof.

Vrijheid

Als je in een bunker leeft uit angst voor de grote boze buitenwereld, heb je geen vrijheid.

Maximale veiligheid, dat wel. Maar je kunt niet naar buiten om een mooie wandeling te maken, want misschien kom je wel een enge man tegen.

Als je je vrijheid beperkt, beperk je dus ook je levensgeluk, en op een minder dramatisch niveau beperk je gewoon simpelweg: wat je wel en niet kunt doen.

Het tegenovergestelde kan ook. Je kunt vinden dat vrijheid het grootste recht is dat er bestaat. “Ja ik heb teveel gedronken en ik heb deze jongens pas net ontmoet, maar ik ga toch met ze mee, er gebeurt vast niks.”

Het bekende oer-Hollandse gezegde “Dat moet toch kunnen”.

Niet alleen komt daarmee je veiligheid in de verdrukking – ik hoef hopelijk niet uit te leggen dat de beslissing hierboven nogal onverstandig is.

Het is ook onrealistisch om te verwachten dat het universum jou geeft wat jij wil – alleen maar omdat jij dat wilt. Doe je dat wel, dan kom je voor een boel teleurstellingen te staan. En dát vermindert dan ook weer je geluk.

Dus ergens tussen die twee extremen zit de optimale vrijheid, en volgens mij heeft dat te maken met één ding:

Initiatief.

Initiatief gaat volgens mij over zelfbeschikking, over zelf beslissen wat je wel en niet doet. Uit je patronen kunnen breken, een keer een andere weg naar je werk nemen, een keer iets anders eten, maar bovenal, handelen vanuit jezelf.

Veiligheid

Veiligheid is iets geks. Wij gaan er als moderne mensen nogal onzinnig mee om. We zijn bang om te vliegen, we klappen voor de piloot als we veilig zijn geland, maar we stappen doodleuk in een auto en klappen dan echt niet als we veilig zijn aangekomen. Terwijl het verkeer veel gevaarlijker is dan vliegen. We zijn bang voor spinnen maar niet voor messen, bang voor slangen maar niet voor apen.

We zijn dus niet zo goed in risico’s inschatten.

In de les, en op dit blog, probeer ik zoveel mogelijk aandacht te geven aan wat waarschijnlijk is – en dat is niet altijd wat mensen dénken dat waarschijnlijk is. Als je een goede risico-inschatting wilt maken, zou je veel statistieken kunnen lezen over welke ongevallen en aanvallen waarschijnlijk zijn en welke niet.

Maar sla je daar te ver in door, dan ben je alleen maar bezig met gevaar en ellende – en dan komt je levensgeluk weer in de verdrukking. Je wilt niet je hele leven in een bunker doorbrengen, naar het nieuws kijken en denken “Wat een ellendige wereld leven we toch in”.

De andere kant is dat je je ogen sluit voor gevaar. Hop, niet meer naar links en naar rechts kijken voor je oversteekt, gewoon de straat op stappen; bergbeklimmen zonder zekering, autorijden zonder gordel, en met iedereen mee in de auto. Er is een geval bekend van een vrouw die geen “angstcentrum” in haar hersenen heeft. Deze vrouw is slachtoffer geworden van een heel groot aantal traumatische en bedriegende ervaringen, omdat ze niet in staat is aanwijzingen dat er iets mis is goed te interpreteren.

De optimale keuze ligt dus ergens daar tussenin.

Bedenk je voor elke situatie waar je in stapt, of het nou een autorit, een vliegreis of een avondje uit is, één ding dat je gaat doen als er iets mis gaat. Hoeveel moeite kost dat nou helemaal? En hoeveel tijd, als je er één keer goed over na denkt en het afsluit, in plaats van te blijven piekeren?

En wat zelfverdediging betreft: bedenk van tevoren, thuis of in de trein of in een leeg kwartiertje dat je hebt, welk gedrag jij absoluut niet toestaat, en wat je daaraan gaat doen. Schrijf het op. Één keer de situatie recht in de ogen kijken kost veel minder tijd en moeite dan er steeds voor blijven wegrennen.

Voorbereiding afgerond. Hoef je daar tijdens je leuke uitje niet meer over na te denken. En hoe maak je die voorbereiding gebruiksklaar?

Een van de belangrijkste voorwaarden voor veiligheid is dat je je bewust bent van je omgeving. Om dat te kunnen doen, moet je met je aandacht in het hier en nu zijn. Simpelweg door op te letten op wat er om je heen gebeurt, kom je al een heel eind, want aanvallers pikken niet graag iemand uit die weet waar ze is en weet wat er speelt.

Voorbereiding en omgevingsbewustzijn: kost niet heel veel tijd, kost niet heel veel moeite, maar toch is het een significante boost voor je veiligheid.

Levensgeluk

Tja, en wat is levensgeluk? Dat is iets wat je zelf zult moeten bepalen. Wat zijn de dingen waar je van houdt, wat maakt jou gelukkig?

Ik houd van lekker eten en lang uitslapen, maar van weinig beweging word ik niet gelukkig. Dus als ik toch in het weekend om half negen opsta om naar de sportschool te gaan, voel ik me een stuk gelukkiger dan wanneer ik tot elf uur in bed ben blijven liggen.

En eigenlijk vind ik geluk toch wel heel erg belangrijk. En dus kijk ik hoe de dingen die ik doe om voor mijn vrijheid en veiligheid te zorgen, ook nog eens mijn geluk kunnen vergroten. En grappig genoeg sluit dat vaak heel goed bij elkaar aan.

Kijk naar omgevingsbewustzijn. Eigenlijk is dat nou precies wat mensen doen die mediteren om stress en negatieve gedachten de baas te worden. Simpelweg op de hoogte zijn van je omgeving.

Dat kun je 1x per week op een kussen in een stille ruimte doen, maar je kunt het ook overal, op elk moment doen. Dan wordt je meditatie beter, en je wordt tegelijkertijd automatisch ook nog een veel minder aantrekkelijk doelwit voor verkeerde types.

Als je je omgevingsbewustzijn vergroot, ben je dus tegelijk bezig je veiligheid te vergroten en je negatieve gedachten te verkleinen. En misschien zie je het mooie landschap of de grappige situatie ook wel beter, terwijl de mensen om je heen over hun schermpje gebogen zitten.

Het andere voorbeeld: initiatief. Door initiatief te nemen, neem je meer controle over je leven. Jij bepaalt wat jij wel en niet wilt doen. Je doorbreekt je patronen, en ontdekt nieuwe dingen. En tegelijkertijd wordt je ook weer minder aantrekkelijk voor allerlei foute types. Want die hebben liever een onderdanig meisje dat zelf geen beslissingen durft te nemen.

En dan is er natuurlijk bewegen. Niet alleen ook een goed middel tegen stress en negatieve gedachten, maar ook een boost voor één van de dingen die door mensen als zeer positief wordt ervaren: controle over de wereld om je heen.

Kun je deze week 5 kilo meer tillen dan vorige week? Kun je die dansmove nu wel die je eerst niet kon? Raak je de bal op het juiste moment? En – natuurlijk – weet je die slag of die klem goed uit te voeren? Dan verhoogt dat je gevoel van “mastery” – en dat is lekker.

En dan nog een bonus: Ik raad al mijn leerlingen aan zich voor te stellen hoe het is om écht in die situatie te zitten. En om écht met een stuk papier te gaan zitten en op te schrijven wat ze in de meest waarschijnlijke situaties gaan zeggen en doen. Ik ben bang dat niet veel mensen dat advies ook echt opvolgen, maar over degenen die dat wel doen, maak ik me absoluut geen zorgen.

Want naast dat je dan de kalmte van je eigen voorbereiding, je eigen mastery, je eigen initiatief en je eigen bewustzijn hebt gevoeld – heb je ervaren dat je ook de moeilijke dingen in het leven in de ogen kunt kijken.

Dat je realistisch kunt zijn en dat je een beter beeld hebt van wat je bereid bent te doen.

Je wordt moediger, je wordt kalmer, je weet weer even wat er echt toe doet, je windt je niet meer op over onbelangrijke ergernissen – en als je dan na een training de sportschool uitkomt, lijkt het leven ineens nóg mooier, nog scherper, nog intenser, en nog waardevoller.