Zo, dat begint lekker controversieel. Zei die dat echt? Iedereen verdient toch een tweede kans? Hoe kun je daar nou aan twijfelen?

Eerder schreef ik waarom ik niet geloof dat de mensheid slecht is, en dat er dus met mensen die nare dingen doen echt iets flink mis is.

In Nederland hebben we een raamwerk, de reclassering, die kijkt naar of, wanneer en hoe iemand die een crimineel feit begaat, een tweede kans krijgt. Dat wordt gedaan door professionals, en dat is een beroep waar je een gedegen opleiding voor moet hebben. Gelukkig heb je dus in Nederland een grote kans dat je in elk geval van de maatschappij een tweede kans krijgt, en dat dat op een professionele manier gebeurt.

Maar op persoonlijk gebied is dat natuurlijk een heel ander verhaal. Reclassering Nederland heeft allerlei voorwaarden om het zo veilig mogelijk te maken voor haar werknemers.

Hoe kun jij bepalen of iemand in jouw leven een tweede kans verdient?

Drie vragen

Voor je iemand een tweede kans geeft, is het handig je af te vragen wat we daar eigenlijk mee bedoelen. Je kunt voor jezelf de volgende drie vragen beantwoorden over wat jouw mening daarover is:

Vraag 1: Is het echt een tweede kans?

Zelfs als je vindt dat iedereen een tweede kans verdient, is het echt een tweede kans? Of is het al de derde, vierde, vijfde, zesde, zevende of achtste kans?

En als dat zo is, is er dan voor jou een punt waarop het teveel wordt? Drie keer? Acht keer? Twaalf keer? De meeste veiligheidsexperts raden aan dat drie gevallen van ongewenst gedrag het uiterste is wat je toe moet staan.

Vraag 2: Wat is een tweede kans?

Op je werk iemand een tweede kans geven die vergeten is een formulier in te vullen is iets heel anders dan je vriendje een tweede kans geven nadat hij je heeft afgesnauwd. Op je werk ben je veiliger, je collega heeft minder toegang tot je privéleven, en de fout die hij heeft gemaakt is niet persoonlijk.

We hebben allemaal wel romantische beelden van hoe we van de slechtste mens nog een goed mens kunnen maken. Seriemoordenaars in Amerikaanse gevangenissen krijgen stapels brieven van vrouwen die zeker weten dat ze met de juiste dosis liefde wel een goed mens kunnen worden.

Maar ga je dat risico nemen? Als het om je eigen leven gaat, is het ook je eigen keus. Maar als je kinderen hebt? Of andere dierbaren in je buurt? Ga je die in gevaar brengen?

En waarom dan – wat is je doel? Als het gaat over je privéleven, ben je dan nog bezig met liefde, met een veilig thuis, met iemand waarover je zegt, “Hell yeah!”

Of ben je bezig iemand een tweede, derde, achtste, honderdste kans te geven omdat je denkt dat je dat de ander verplicht bent?

De psychologen die daders behandelen, nemen die daders daarna niet mee naar huis. En ze beginnen er zeker geen relatie mee.

Vraag 3: Welk gedrag verdient volgens jou een tweede kans?

Eerder deelde ik de belangrijkste waarschuwingssignalen dat je relatie je in de ellende gaat storten. Dat zijn dus dingen waar je iemand géén tweede kans bij zou moeten geven.

Maar wat dan wel? Van welk gedrag vind jij dat het een tweede kans verdient?

De voorwaarden voor een verontschuldiging

Okee, iemand doet iets dat jou kwetst, hij verontschuldigt zich, en nou vraag je je af of je hem of haar een tweede (of derde) kans moet gunnen. Kijk eens naar de volgende drie voorwaarden en kijk of die je kunnen helpen een beslissing te nemen:

Voorwaarde 1: Welgemeende excuses

We kennen allemaal wel de excuses van banken en andere grote bedrijven:

Vorig jaar hebben we onze directeur een bonus van 10 miljoen gegeven. Daar hebben we veel negatieve aandacht voor gekregen. Het spijt ons dat er zoveel ophef over is ontstaan.

Eh, wacht, wat? Het spijt je dat er ophef over is ontstaan? Dit zijn geen excuses, dit zijn het tegenovergestelde van excuses. Excuses zouden zijn geweest: “Het spijt ons dat we onze directeur een belachelijk hoge bonus hebben gegeven.” Nu staat er gewoon:

Jammer dat we betrapt zijn!! hahaha lol doei

Een echte verontschuldiging moet ten eerste concreet erkennen wat degene die sorry zegt verkeerd heeft gedaan. Ten tweede moet er echt spijt zijn van díe handeling:

“Ik ben gisteravond heel hard tegen je uitgevallen en dat had ik nooit mogen doen.”

Het gaat er daarbij om dat de bedoeling is om spijt te tonen voor een handeling.

Niet om, zoals in een aantal van de plaatjes hiernaast, jou om medelijden te vragen.

“Ik glimlach niet tot jij me hebt vergeven” is emotionele chantage. Dat is geen verontschuldiging: dat is vragen om medelijden.

En vragen om medelijden nadat iemand jou pijn heeft gedaan, is een belangrijke aanwijzing dat er iets niet in de haak is.

Voorwaarde 2: Een belofte dat hij of zij dat niet weer zal doen

Excuses zijn niet zoveel waard – iedereen kan mooie woorden gebruiken. Maar zonder concrete erkenning dat iemand iets verkeerd heeft gedaan, wordt het sowieso niks.

Beloftes hebben hetzelfde probleem. Maar iemand die iets verkeerd heeft gedaan, zal wel vaak proberen een belofte te doen.

Zo’n belofte moet dan wel aan een aantal eisen voldoen. Ten eerste moet het concreet zijn. “Het zal niet meer gebeuren” is nogal vaag. Het haalt ook de verantwoordelijkheid weg: “Oh, het is gewoon ‘gebeurd’? Ik dacht dat jij iets deed.”

Ten tweede: de persoon die de belofte doet, zal aannemelijk moeten maken waarom hij dat soort dingen niet meer zal doen. Daar heeft hij of zij heel wat in uit te leggen, en het is aan hem of haar om jou te overtuigen.

Voorwaarde 3: Een aannemelijke reden dat hij of zij dat niet meer zal doen

Belofte zijn ook maar woorden. Veiligheidsexpert Gavin de Becker noemt “ongevraagde beloftes” zelfs als belangrijk waarschuwingssignaal dat iemand kwaad in de zin heeft.

Mensen die nare dingen uithalen, zijn over het algemeen meesters in het manipuleren van andermans gevoelens. Daar leven ze voor. Dus grote kans dat ze hun excuses prachtig verwoorden en hun beloftes ook, compleet met krokodillentranen. Uiteindelijk ga jíj je nog schuldig voelen dat je er iets van zegt (waarschuwingssignaal!).

Dus je hebt méér nodig dan alleen een belofte. Er moet een aannemelijke reden zijn dat dit inderdaad niet weer gaat gebeuren. En eigenlijk komt dat dan gewoon weer terug op gedrag. Welk gedrag zie je bij die persoon? Hoe goed zou zo’n verandering passen in het “normale” gedrag van diegene?

Mensen veranderen niet zomaar. Kijk maar naar jezelf: je hebt vast wel een voorbeeld van iets groots dat je aan jezelf wilde veranderen, en hoe moeilijk dat was.

Terug naar het positieve

Veiligheidsexperts kijken liever naar gedrag, en zijn daar heel simpel in: wat je ziet is wat je krijgt.

Is iemand heel erg lief maar af en toe ook heel erg boos en agressief tegen jou? Dan betekent dat niet dat óf het lieve óf het agressieve niet in het plaatje past. Het betekent simpelweg dat dit iemand is die af en toe heel lief en af en toe heel agressief is.

Veiligheidsexperts weten hoe goed nare mensen zijn in manipuleren, en hoe moeilijk het is om een beslissing te nemen, zeker als je zogenaamd tegenstrijdige signalen krijgt. Vandaar dat ze vaak zeggen dat drie keer echt zat is om de verbinding te verbreken:

“Eén keer is een ongeluk. Twee keer is toeval. Drie keer is enemy action.”

Maar eerlijk gezegd, voor veel items op de lijst met waarschuwingssignalen geldt dat één keer al teveel is.

Daarom is het idee van een mooi leven niet dat je blijft hangen bij mensen die jou pijn doen, maar dat je jezelf omringt met lieve mensen. Dat is een hele andere insteek.

Mensen die jou pijn doen blijven vergeven is een soort van hulpverlening. Je bent bezig een crisis te managen in plaats van je leven te leven. Voor veel mensen is dat een baan, een baan die ze kunnen achterlaten als ze ’s avonds weer naar huis gaan.

Als je de mensen die jou pijn doen vergelijkt met de mensen die jou steunen, die jou nooit kwaad berokkenen, ontdek je misschien dat het tijd is om afscheid te nemen van de mensen die jouw leven ellendig maken…

En ruimte te maken in jouw leven voor mensen die jouw leven mooi, fijn, veilig en gelukkig maken.