Tijdens een van mijn trainingen in Frankrijk ontmoette ik een voormalig Europees kampioen boksen. Hij keek naar hoe ik trainde en vroeg: “Hou je van klappen krijgen?”

Hij vroeg het heel onschuldig, bijna mompelend, en zijn gezicht verraadde niets, maar ik voelde dat dit voor hem een belangrijke vraag was. Een soort test.

Drempels

Ik zie vaak dat de mensen die het hardst een cursus zelfverdediging nodig hebben, de meeste drempels voelen om zo’n cursus ook echt te gaan volgen. Dat is jammer, maar het is ook wel heel begrijpelijk.

De eerste drempel die je gegarandeerd tegenkomt is het volgende probleem:

1. Als je wordt aangevallen, ligt dat niet aan jou: het is zijn schuld.
2. De enige die hier iets aan gaat veranderen, ben jij.

Dit zijn de 2 belangrijkste feiten van zelfverdediging. Valt je iets op? 1 + 2 = niet eerlijk. Waarom zou jíj iets aan jezelf moeten veranderen als híj fout zit?

Als je dacht dat iemand daar een verlossend antwoord op had: sorry. De wereld is niet eerlijk. Maar als je dat kunt accepteren, en kunt loslaten, is er ineens een heleboel ruimte.

Want dan gaat het niet meer om hém; het gaat om jou. Het gaat niet meer om het verleden, het gaat om de toekomst. Het gaat erom dat jij van jouw leven het mooiste leven maakt dat er van te maken is.

En zelfverdediging is daar een onderdeel van. Want voor echte zelfverdediging moet je van binnen dingen veranderen. zelfvertrouwen kun je niet faken. Je kunt geen huis bouwen zonder fundering. Maar als jij van binnen de verandering maakt, dan heeft dat een positief effect op je hele leven, niet alleen maar op één klein aspect.

Maar is dat nou leuk?

Is een verandering maken in je leven leuk? Nou, dat ligt eraan wat je leuk vindt. Tim Urban van Wait But Why maakte de volgende formule voor geluk:

geluk = de werkelijkheid – verwachtingen

In onze snelle consumptiemaatschappij krijgen we dagelijks allerlei “succes in 30 dagen”-programma’s aangeboden: bootcamps, challenges, fitness shortcuts die je met 5, of 3, of 2 minuten per dag een platte buik (en zogenaamd een gelukkig leven, want aantrekkelijk dus seks) zullen geven.

Daarmee verwachten mensen vaak dat als ze ergens moeite in stoppen (’s avonds een uur bootcamp), dat ze daar als rendement een mooi lichaam van krijgen.

Maar als je iets van binnen gaat veranderen, aan jezelf, aan je leven, werkt dat anders. Het rendement van een mooi leven, van geluk, van, vooruit, een mooi lichaam en seks, krijg je niet gelijk. Het eerste wat je krijgt is de realisatie “Jeetje, dit is moeilijk!”

En als je verwachting is “snel resultaat, zonder moeite”, tja dan wordt je daar niet gelukkig van.

Maar voor mij is het juist het eerste rendement dat je krijgt. Namelijk: een uitdaging.

Je kent misschien de progressiestadia:

“onbewust onbekwaam” > “bewust onbekwaam” > “bewust bekwaam” > “onbewust bekwaam”.

Daarin is “bewust onbekwaam” natuurlijk de meest irritante.

Maar die irritatie kun je weghalen door de druk los te laten. Het grote Moeten, dat we altijd voelen in onze maatschappij waar we constant moeten opboksen tegen de veel leukere Facebookposts van onze vrienden. Als je dat Moeten loslaat, gaat er een wereld voor je open.

Daarom heeft het nooit zin hard te zijn voor jezelf. Je leert het makkelijkst als het resultaat en hoe snel je dat behaalt je niet uitmaken. In de zaal waar ik les geef, hoef je niet te presteren. Je mag zelf alles uitzoeken in jouw tempo, en als iets niet lukt, maakt het ook niet uit.

En dan wordt de uitdaging geen van buiten opgelegde druk: dan wordt het spelen, en daarmee wordt het iets van jou.

Want wat gebeurt er na dat “succes in 30 dagen”? Wat gebeurt er na de bootcamp, de challenge, de “Summer body in 4 weken”, het detox-dieet?

Zelfverdediging leren is de rest van je leven een uitdaging hebben om mee te spelen – en beter en gelukkiger blíjven worden. Een stijgende lijn die nergens ophoudt.

“Hou je van klappen uitdelen?”

Terug naar de bokser. Hou ik van klappen krijgen? Mijn antwoord was “nee”. Hij keek me aan, maakte zo’n Frans schouder-ophaalgebaar en zei “Ik ook niet.”

Maar je zou zijn vraag ook anders kunnen vertalen: “Hou je van klappen uitdelen?” (Hij zei “T’aimes les coups?”)

De meeste weerstand tegen zelfverdediging hoor ik vaak als volgt:

“Ik hou niet van anderen pijn doen. Dat zit gewoon zó niet in me!”

Gefeliciteerd. Je bent een mens.

Anderen pijn doen zit in niemand van ons: niemand houdt daarvan, tenzij er ergens iets flink mis is.

In mijn lessen gaat het er niet bepaald hard aan toe: de grootste kans op blauwe plekken is tijdens het leren vallen. Maar het is vaak het idee van een ander pijn doen dat mensen tegenstaat.

Maar wat je dan feitelijk in de weg staat, wat eigenlijk je drempel is, is dat je denkt dat je het leuk móet vinden. Dat de andere leerlingen het wel leuk vinden. Dat ik het leuk vind.

Geheimpje: dat is dus niet zo.

Wat is er dan leuk aan zelfverdediging?

Maar zelfverdediging trainen vind ik wél leuk. Als het niet “andere mensen pijn doen” is dat leuk is, wat is er dan wel leuk?

Hierboven heb ik al een paar dingen genoemd. Ten eerste: het spelen. Niet hoeven, en samen met een ander mens uitzoeken hoe je lichaam werkt. Hoe natuurkunde werkt; niet op papier, maar in het echt.

De uitdaging. De uitdaging van iets moeilijk vinden, maar het toch doen. Het zoeken naar oplossingen.

De controle over je eigen lichaam. Aanwezig zijn in je lichaam: je gevoel uitbreiden tot in de verste puntjes van je lichaam.

In het hier en nu zijn. Even helemaal niet bezig zijn met de toekomst of het verleden, maar ook niet jezelf verdoven met eten, drank, televisie of een boek.

Gewoon aanwezig zijn. Ademhalen en bewegen.

Dingen ontdekken. Je hebt een beweging uitgelegd gekregen, je speelt ermee, en plotseling ontdek je iets wat niemand je heeft uitgelegd, maar wat wel werkt.

Initiatief ontwikkelen. Ik ga dit zometeen proberen! Ik ga kijken of dit werkt!

Rust krijgen. OK, soms lukt het niet, wat ik wil. Jammer. Proberen we het opnieuw. Of ik probeer iets anders. Maakt ook niet uit.

OK zijn met stress-situaties. Met een ander trainen is stressvol, omdat je lichaam het niet leuk vindt als er zomaar iemand anders zo dicht bij je komt. Maar als je dat vaak traint, merk je dat je met die stress om kunt gaan.

Dat het ook OK is dat het niet OK is. (Iets wat je heel veel kan helpen in je verdere leven.)

Resultaat

En dan, na een intensieve les, sta je buiten en zie je ineens alles anders. Je bent zo in het moment dat je voor het eerst de gevels om je heen en de bomen opmerkt; je ruikt de regen en de geur van wat ergens iemand aan het koken is. En je voelt je hele lichaam, dat helemaal bij je is.

Dit is geen resultaat in de zin van “een platte buik in 30 dagen”. Als je dat als resultaat wilt, dan wil je waarschijnlijk graag “iedereen aankunnen na 30 dagen.”

Helaas, zo werkt het niet. Dat is een resultaat dat je nooit zult bereiken.

Maar helemaal in het nu zijn? Blij zijn met helemaal in het nu zijn? Blij zijn met de mooie dingen die je ziet en voelt en ruikt? Niet bang zijn voor stress? Niet bang zijn voor confrontaties?

Dat klinkt voor mij wel verdacht veel als een idee van geluk.

En als mensen aan jou zien, omdat jij van binnenuit bent veranderd, dat je niet bang bent voor confrontaties, dat je de rust hebt om met elke situatie om te gaan, ook als die niet OK is, dat je dat niet faket met allerlei pep-talk of gefaket zelfvertrouwen, maar dat jij dat bént…

Dan wordt het al een stuk minder aantrekkelijk om jou als slachtoffer uit te zoeken.

En dat is zelfverdediging.