Tijdens een van mijn lessen praat ik met een aantal leerlingen na over de oefening die we zojuist gedaan hebben. Als ik één van de punten beschrijf die bij deze oefening van belang zijn, vraagt een van de leerlingen: “Ja maar doe ik het dan niet goed?”

Aan wie stel je de vraag?

Om heel eerlijk te zijn: ik heb altijd enorme moeite met deze vraag. In deze les viel dat me ineens op, en ik ben erover gaan nadenken: waarom heb ik zo’n weerstand tegen die vraag?

De les waarin het gebeurde, was al les 6 of 7 in de reeks. En de leerling in kwestie had deze oefening al heel vaak met success gedaan. Alles wat ze deed, werkte prima. Waarom vroeg ze dan aan mij of ze het niet goed deed?

Het belangrijkste dat ik in de les doe, is ervaringen aanreiken. Ik geef je de ruimte om dingen te ervaren die je in staat stellen je te ontwikkelen. Mijn standpunt is dat jij alles al in je hebt dat je nodig hebt voor elke situatie die je tegen kunt komen. Het gaat er dus om dat jij de mogelijkheid krijgt om de dingen die al in jou zitten, de ruimte te geven.

En dat kun je zelf ervaren. Je weet dat je het goed doet als het werkt. Dat is ook de beste manier om te leren: je probeert iets, en als het werkt, krijg je direct positieve feedback. Yay, het lukt!

Wat is leren?

Als kind leren we op deze manier razendsnel lopen, en als volwassene leren we zo heel snel hoe onze nieuwe mobiel werkt. Onlangs deed ik mee aan een workshop programmeren. Ik was bezig mijn regels code te controleren op tikfouten, maar de docent haalde zijn schouders op: “Run is cheap” – proberen kost niks.

Maar die manier van leren wordt ons al van kinds af aan afgeleerd. We gaan naar school, en op school leren we antwoorden. We leren dingen uit ons hoofd, en dan krijgen we een proefwerk. Op het proefwerk is er een vraag, en die vraag heeft maar één juist antwoord. Het Antwoord.

En zo benaderde deze leerling ook de oefening in mijn les. Ze vroeg míj of ze het juiste antwoord had gegeven.

Maar zo werkt deze oefening niet. Dé juiste handeling bestaat niet. Je gaat steeds verder waar je gebleven was. Je komt dus in allerlei rare houdingen terecht. Dat kun je niet van tevoren bedenken. Het Antwoord bestaat dus niet.

Maar sterker nog: het is niet eens zo dat er “een” goed antwoord is. Er is alleen het antwoord dat jij op dat moment verzint. Het hadden nog vijf andere antwoorden kunnen zijn, maar je kunt het niet overdoen – dus waarom zou je je daar druk over maken?

Het ene antwoord is misschien beter dan het andere, maar alles is beter dan géén antwoord. En “geen antwoord” is nou juist wat het denken in termen van juist en onjuist teweeg brengt. Je bent bang om het verkeerde antwoord te geven, dus je denkt dat je maar beter niks kunt doen.

Die angst zie ik overal in de lessen die ik geef. De druk om “het juiste antwoord” te geven heeft dus een enorm verlammend effect.

Wie bepaalt jouw werkelijkheid?

Dat is niet een probleem van jou. Het is een probleem van de maatschappij. Er is namelijk nog een ander fenomeen dat dit bevestigt.

Als ik leerlingen laat slaan, hebben ze zelf vaak geen idee van hoe hard ze slaan. Er komen meisjes van 16 in mijn les met bijna geen spiermassa, met een gewicht van 55 kilo, en die slaan hard genoeg om iemand knockout te slaan.

Maar veel leerlingen tegen wie ik zeg, “Ok, nu sla je hard zat”, zeggen: “Is dat echt zo? Ik heb geen idee.” Ik vraag me af: hoe kan dat? Hoe kun je niet weten hoeveel kracht je genereert? Je voert een beweging uit en je voelt een impact. Met die informatie zou je lichaam moeten kunnen bepalen hoe effectief je slaat.

Het lijkt er dus op dat je je eigen ervaring niet vertrouwt. Wat is hier aan de hand?

Van de week kwam ik een filmpje tegen van RTL Late Night, waarin Humberto Tan met behulp van elektroden kon ervaren hoe het is om menstruatiepijn te voelen. Hieronder het filmpje:

Wat niemand zegt, is hoe bizar het is dat wij als cultuur altijd vrouwen als watjes afschilderen. We zeggen, “Oh, heb je je nagel gebroken”, alsof jullie van elk minste blauwe plekje een drama maken. Maar kijk maar eens hoe Humberto Tan achterover schiet als hij nog minder dan de helft van de pijn (35%) ervaart.

Jullie ervaren deze pijn elke maand. Jullie zijn dus duidelijk niet watjes. En jullie zijn gemaakt om kinderen te baren! Hoe pijnlijk is dat!?

Hoe komt het dat de leugen dat jullie geen pijn kunnen verdragen, nog altijd bestaat?

Gaslighting

In situaties van huiselijk geweld is er een techniek die we gaslighting noemen. Hierbij trekt je vriend of man jouw ervaringen in twijfel zodat je niet eens meer zeker weet wat nou echt gebeurd is of niet.

Dit is een zeer naar effect, want je weekt als het ware los van de werkelijkheid. Sterker nog: je vriend bepaalt dat zijn werkelijkheid de enige werkelijkheid is, die jij nooit zult snappen.

Misschien voel je hem al aankomen:

Dit is wat wij als maatschappij met jullie, vrouwen, doen.

Wij zijn constant bezig jullie op enorme schaal te gaslighten. En het werkt zo goed dat jullie denken dat je een watje bent, terwijl je maandelijks meer pijn kunt dragen dan de meeste mannen mee bekend zijn. Het werkt zo goed dat jullie denken dat je niet hard kunt slaan, terwijl je hard genoeg slaat om iemand knockout te meppen.

Jullie vertrouwen je eigen waarneming niet meer, en in plaats daarvan vertrouwen jullie op wat de maatschappij zegt dat Het Antwoord is.

Geen wonder dat jullie steeds op zoek zijn naar Het Antwoord; je hele leven krijg je immers al te horen dat Het Antwoord van mannen komt, en dat jullie het uit je hoofd moeten leren.

In het filmpje hierboven merkt een van de gasten het zelfs op: Het is te gek voor woorden dat we pas accepteren dat de pijn écht zo erg is, als een man het ondergaat. Naar vrouwen luisteren we niet; het wordt pas wáár als een man zegt dat het erg is.

Dit is waar een hele rij science fiction films, zoals The Matrix, eXistenZ, MegaVille, Redline, Inception en vele, vele andere, over gaan. Wat als je niet kunt vertrouwen dat de werkelijkheid echt is? Voor ons, de mannelijke kijkers, is dit een angstbeeld, een nachtmerrie, maar gelukkig slechts – science fiction.

Voor jullie is het je dagelijkse leven.

Voor de mannen die dit lezen: Laat deze even op je inwerken. Ons angstbeeld is dagelijkse kost voor vrouwen. Denk even na hoe jij je hierin gedraagt tegen de vrouwen die je kent. Wat kun jij doen om hier verandering in te brengen?

Hoe kom je hier weer uit?

Om gelijk maar heel duidelijk te zijn: Ik heb geen idee. Ik ben geen vrouw, dus ik heb dit niet al mijn hele leven moeten verduren.

Dat klinkt heel suf om te zeggen, maar dat is het niet. Het is namelijk heel belangrijk dat ik uitspreek dat ik níet jouw werkelijkheid kan bepalen. Ik kan niet zeggen “Zo moet je het doen”. Ik heb niet Het Antwoord.

Waar zou je kunnen beginnen?

1. Ga ervaren waar jij van voelt, Ja! en waar je van voelt, Nee! Het makkelijkst is om te beginnen met eten. We weten allemaal wel wat we wel en niet lekker vinden. Ga dat eens voelen, met je hand op je buik. En luister er dan naar. Eet vanavond eens geen wortel als je wortel niet lekker vindt. Ga eens niet ontbijten om 7:00 ’s ochtends als je totaal geen honger hebt, maar om 8:23. Probeer dat eens een week. Alleen eten waar je echt trek in hebt, op het moment dat je daar echt trek in hebt.

2. Kijk eens naar de dingen die je al doet. Gewoon de dagelijkse dingen, waarbij jij jezelf bijstuurt puur op de informatie die je binnen krijgt door dingen te doen. Hoeveel water moet er in de waterkoker. Dat lukt jou. Je kunt fietsen of autorijden of over straat lopen. Dat lukt jou. Dat zijn allemaal dingen die werken doordat jij kunt luisteren naar de informatie van jouw lichaam, niet door een Antwoord dat je van buiten te horen krijgt.

Zelfverdediging is niets speciaals. Je gebruikt je spieren om je lichaamsgewicht in beweging te zetten; dat bepaalt hoe hard je kunt slaan. Als je kunt lopen of fietsen, als je ’s ochtends uit bed kunt opstaan, dan kun je je spieren gebruiken om je lichaamsgewicht in beweging te brengen. Je kunt dit.

3. Bevestig jezelf elke keer als je intuitie je helpt. Elke keer als je iets zag aankomen, en het ging zoals je verwachtte: ga bij jezelf na waarom je dit verwachtte. Probeer erachter te komen welke tastbare aanwijzingen er waren die jou hebben verteld: opletten. En feliciteer jezelf dat je het goed had.

4. Merk op wanneer mensen iets zeggen over jouw waarneming of mening. Het is jóuw waarneming. Daar kán een ander niks over zeggen. Een ander kan het oneens zijn, maar jouw waarneming is jouw waarnemening. Hetzelfde geldt voor jouw mening. Iemand anders kan het daar mee oneens zijn, maar dat is dan zijn of haar mening. Als je gaat zien wanneer mensen dit doen, zie je ook wanneer mensen hun werkelijkheid aan jou op te leggen.

5. Lees eens een tijdschriftje minder. De beste manier om je eigen waarneming sterker te maken en de opgelegde waarheid van anderen wat af te zwakken, is door juist ervaringen op te gaan doen. Dus gooi dat tijdschrift weg, gooi die nieuws-app van je telefoon, en verplaats je aandacht naar de dingen die jíj beleeft in jouw leven. Dát is echt.

Dit zijn maar een paar dingen die ik kan verzinnen. Het belangrijkste is wat jíj kunt verzinnen om hier mee om te gaan. Wat jij hier samen met andere vrouwen aan kunt doen. Hoe meer je zelf kunt gaan handelen, hoe beter. Haal jouw feedback uit jóuw ervaring, en niet uit het commentaar van anderen.