Onlangs kondigde Stichting Ideële Reclame (SIRE) een filmpje aan dat “we jongens weer moeten laten druk doen en stoeien”. Gelukkig viel heel Twitter hierover heen, met als een van de mooiste antwoorden deze:
Iemand heeft 'kinderen' verkeerd gespeld https://t.co/UrEc15GSzH
— Leo Lucassen (@Leolucassen) July 25, 2017
Wat is het grootste verschil tussen jongens en meisjes?
In de aanloop naar de reclame van SIRE werd beweerd dat er te weinig ruimte is voor jongens op school; dat het onderwijs teveel voor meisjes is gemaakt. Op het eerste gezicht lijkt dat best waar: immers, er zijn zoveel meer kleuterjuffen dan -meesters, en iedereen kent wel een verhaaltje van een lerares die moeilijk kan omgaan met dat gestoei en die onrust van jongens.
Toch denk ik dat we de vraag waarin jongens en meisjes verschillen totaal verkeerd begrijpen. Onlangs verscheen een artikel dat voor- en tegenstanders van “jongens moeten weer jongens mogen zijn” tegenover elkaar zette. Daarin wordt Angela Crott geciteerd, historica en schrijfster van Jongens zijn ‘t: van Pietje Bell tot probleemgeval:
“Jongens halen nu eenmaal streken uit, kloppen zich op de borst, zijn liever lui dan moe als ze iets niet interessant vinden en hebben weinig behoefte hun emoties op tafel te leggen. Maar ze bezitten wel kracht, moed en doorzettingsvermogen en de durf om te concurreren en initiatieven te nemen.”
Dan denk ik, inderdaad: “Iemand heeft ‘kinderen’ verkeerd gespeld.”
Want wordt die zin nou echt zo raar als je “jongens” vervangt door “meisjes”? Volgens mij klopt hij dan nog net zo goed (of net zo slecht) als daarvoor.
Ik denk dat waar de docenten écht moeite mee hebben, niet het “jongensige” is, maar conflictgedrag en geweld. Omdat geweld zo’n taboe is, vinden we dat conflict en geweld geen plaats moeten hebben in onze wereld. En daardoor lopen zowel jongens als meisjes de mogelijkheid mis om te leren om te gaan met conflicten.
Of het nou over jongens of over meisjes gaat, onze kinderen leren daardoor niet hoe ze moeten omgaan met verantwoordelijkheid en kracht, met de moeizame aspecten van de wereld; ze leren daardoor niet voor zichzelf opkomen, en uiteindelijk hebben we een samenleving waarin mensen té subassertief zijn en elke communicatie een mijnenveld wordt.
Let wel: dat kun je de kleuterjuffen niet aanrekenen, want als je zelf als vrouw opgroeit in onze samenleving, is het niet vreemd dat je datzelfde ook weer doorgeeft.
Mogen stoeien, druk doen, een conflict mogen hebben, nee mogen zeggen is belangrijk voor kinderen. Voor jongens én meisjes. Want het artikel vervolgt:
“Op kinderdagverblijven zijn tweejarige jongetjes even gehoorzaam als meisjes wanneer leidsters iets vragen. Ze zijn even temperamentvol en spelen even lief met de andere kinderen, zagen psychologen Abby Winer van de Universiteit van Californië in Davis en Deborah Phillips van de Universiteit Georgetown.”
Maar:
“De jongens kregen vaker straf, werden vaker boos toegesproken, en kregen minder liefde, knuffels en positieve aandacht. De leidsters vonden ze meer ontremd en vaker problematisch.”
Het grootste verschil tussen jongens en meisjes zit niet in jongens en meisjes.
Het grootste verschil zit in hoe wij naar ze kijken.
Welk verschil maken we?
Ik kwam het volgende filmpje tegen, waarin vrouwelijke fans hun eigen poster kregen, waarin zij als hun favoriete superheld werden afgebeeld:
Wat me opvalt is dat een van de vrouwen zegt: “Vrouwelijke superhelden hebben van die sexy pakjes aan en ze zijn toch iets minder cool.”
Op de middelbare school leerden we bij biologie al dat één van de belangrijkste verschillen tussen mannen en vrouwen in de media is dat mannen meestal met hun gezicht worden afgebeeld, en vrouwen met hun hele lichaam.
Niet alleen wekt dat de indruk dat het bij vrouwen belangrijk is hoe haar lichaam eruit ziet, en bij mannen niet. Meer nog dan dat betekent het dat we mannen in close-up zien, en dus meer van hun gezichtsuitdrukking, en dat het daardoor makkelijker is empathie te voelen.
Met andere woorden: we worden uitgenodigd om naar de buitenkant van vrouwen te kijken, maar naar de binnenkant van mannen.
Persoonlijk vind ik daarom de Captain America in dit filmpje het krachtigst. Je ziet dat de vrouw écht in de huid mag kruipen van haar favoriete held – en dat dat lukt en haar een totaal ander gevoel geeft: een gevoel van kracht.
Zijn er vrouwelijke rolmodellen in films of series die vrouwen dat gevoel kunnen geven? Ik kan me er niet zoveel voor de geest halen. Misschien Kusanagi in de anime-serie Ghost in the Shell – Stand Alone Complex. Kusanagi is compromisloos professioneel. Vaak roept ze haar mannelijke medewerkers tot de orde als ze sentimenteel of naïef zijn. Ze is altijd cool en in control. Haar stem is rustig, soms wat ironisch, en ze heeft altijd het laatste woord:
Helaas wordt ook zij in de meest idiote pakjes afgebeeld. Gelukkig is dat in de tweede serie veel beter:
Ik vind haar pakje in de eerste serie eigenlijk gewoon storend. Het doet afbreuk aan het realisme, omdat je weet dat dit er voor de mannelijke kijkers in is gestopt. Maar ik ben natuurlijk een man. Ik zou zeggen: voel zelf maar eens wat de verschillende manieren van afbeelden met je doen.
Het verschil wordt je opgelegd
Als ik kijk naar mannen en vrouwen in films en series, als ik kijk naar de rollen van mannen en vrouwen in het dagelijks leven, en als ik kijk naar mijn leerlingen en de vrouwen die ik ken, dan valt me eigenlijk maar één groot verschil op.
Het verschil dat we aan hen opleggen. En dat verschil kan ik makkelijk omschrijven:
Passief – actief.
Als je wordt gevraagd je te identificeren met iemand die wordt afgebeeld om naar te kijken, word jij passief. De kijker is degene die actief is. En dat doet iets met je.
Als je wordt uitgenodigd je te identificeren met iemand die wordt afgebeeld als krachtig, competent, in control, dan word jij ook actief. Dat doet iets anders met je.
Helaas is de maatschappij overweldigend van mening dat jij bent om naar te kijken. Elke keer als er een vrouwelijke superheld komt, moet ze toch weer hakken dragen of prominent met haar billen in beeld. Het lijkt wel of het nooit alleen maar over competentie mag gaan.
Dus jij zal zelf op zoek moeten gaan naar dingen die jou actief maken. Niemand gaat dat voor je doen.
Nou is dat nét waar bijna alles om draait in zelfverdediging. Zelfs de beslissing om op zelfverdediging te gaan is een verandering naar een actieve attitude.
Wat kun je NU praktisch doen?
Kennelijk doet hoe wij met ons uiterlijk om gaan dus iets met ons.
Ik zei het al eerder: kom eens in een overall naar de les. Of beter nog: kom een keer in een strakke yogabroek met kort topje, en doe dan halverwege de les je overall aan. En voel het verschil.
En als je die overall koopt, zoek dan een superfunctionele. Liefst bijvoorbeeld een vlieger-overall van de luchtmacht, van de dump. Doe hem thuis aan, en verstel er zoveel aan tot ie goed zit. Dat je er gemakkelijk in kunt bewegen zonder dat hij ergens knelt of strak zit.
En vul dan je zakk-
Who designed jeans with fake pockets. Do I look like I've got fake shit to carry. #TryAgain
— Sophie Ann Goulden (@chuch_ie) March 13, 2017
Oh ja, want zorg dat het een overall is met zakken. Echte zakken.
Dus: dan vul je je zakken met jouw spullen. Je verplaatst alles naar elke zak om te kijken wat goed voelt, voor jou: zodat je bij al je spullen komt. En dan ga je al je trainingsoefeningen die je normaal gesproken doet, in die overall doen, net zolang tot alles makkelijk gaat.
Hoe voelt dat? Hoe voelt het om al je spullen zélf te kunnen dragen, en altijd binnen handbereik te hebben? Om je handen vrij te hebben zodat je dingen kunt DOEN? Om niet moeilijk te hoeven doen om te zorgen dat je handtasje niet van je schouder valt of ergens tegenaan botst?
Niemand gaat dit voor je doen. En misschien is dat eigenlijk maar goed ook. Het gaat er immers om dat jij in de actie-stand gaat.
Dus. Ga op zoek naar wat jou in de actie-stand zet. Welke kleding werkt voor jou? Welke attributen? Welke beelden? Welke muziek? Welke films? Welke superhelden? Ga dat gevoel voelen. Het gevoel dat de Captain America in het filmpje hierboven beschrijft. En ga dan op zoek naar manieren om dat gevoel in je leven steeds weer op te roepen.