“Teveel mannen begrijpen niet dat de friend zone eigenlijk de ‘Engerd tegen wie ik aardig doe zodat hij geen misdaden op me doet’-zone is.”
Mensen die dit zelf ook doen, snappen direct waar deze tweet over gaat. Daartegenover staan mensen die geen idee hebben waar dit op slaat. En dat is jammer, want daartussen ligt een communicatiekloof die volgens mij veel ellende veroorzaakt.
Veiligheid eerst
Eerst even het belangrijkste aspect: veiligheid. Begrijp ik deze uitspraak? Ja. Zou ik het als beleid aanmoedigen? Nee. In het bericht staat een doel en een middel. Het doel: zorgen dat een engerd geen misdaden op je doet. Het middel: aardig tegen de engerd doen. Het probleem is dat je met dit middel dit doel niet zult bereiken. Sterker nog: het werkt precies tegenovergesteld:
1. Door aardig te doen tegen de engerd, vergroot je de kans dat hij meer en langere interacties met jou heeft. Ook engerds willen graag aardig gedaan tegen worden.
2. Door meer en langere interacties met engerds te hebben, geef je ze meer kansen om misdaden op je te doen. (Het advies voor omgaan met problematische mensen luidt: “Niet omgaan met problematische mensen.”)
3. Door meer en langere interacties met engerds te hebben, geef je ze meer informatie over jezelf, waarmee ze beter misdaden op je kunnen doen.
4. Door aardig te blijven doen tegen engerds, zal de engerd jou eerder als doelwit markeren, want engerds houden van aardige mensen als doelwit. Die zijn namelijk makkelijker tot slachtoffer te maken.
5. Door aardig te doen tegen de engerd, geef je omstanders het idee dat jij oké bent met de engerd. Als de engerd later een misdaad op je doet, kunnen getuigen alleen maar zeggen dat jullie leuke interacties hadden, en wordt je zaak dus zwakker.
6. Door aardig te doen tegen iemand die je een engerd vindt, zend je informatie die onjuist is. En dan is ook de kans groot dat je informatie terug krijgt die onjuist is. Daardoor wordt het moeilijker te weten waar je aan toe bent. In het allerergste geval is de engerd geen engerd, maar is de interactie net zo vervelend voor je alsof het wel een engerd was.
7. Door aardig te doen tegen een engerd, leer je jezelf aan aardig te doen tegen engerds, wat het alleen maar waarschijnlijker maakt dat je in de toekomst ook aardig blijft toen tegen engerds. Daardoor blijf je in gevaar.
(Uiteraard zijn er nog meer problemen met aardig doen tegen engerds, maar ik benoem hier alleen even de problemen die met het in de tweet genoemde doel te maken hebben.)
In het kort: aardig doen tegen engerds werkt escalerend. We denken vaak dat aardig doen de-escalerend werkt, maar dat is een vergissing. “Escaleren” betekent simpelweg dat de situatie erger wordt, en “de-escaleren” dat de situatie minder erg wordt. Praten en aardig doen kunnen zeer escalerend werken, en een harde “nee” of een klap kunnen zeer de-escalerend werken.
Wat is je onderhandelingsbasis?
Hoe komen mensen er dan bij om dit middel te kiezen voor dit doel? Het simpele antwoord is: angst. Ik krijg vaker te horen van vrouwen dat ze geen “nee” zeggen tegen mannen omdat ze dat niet durven. Vaak omdat ze de ervaring hebben dat mannen dan boos worden.
Toen ik dat hoorde, snapte ik het nog niet helemaal. Ik zeg “Nee” als ik een nee voel, en het maakt me niet uit of die ander daar boos van wordt. Er is dus nog een onderdeel dat we niet zien. Dat onderdeel is volgens mij het veronderstellen van een basis van zwakte.
Vrouwen groeien op in een samenleving die hen ervan blijft overtuigen dat ze zwak zijn. “Ik kan vaker opdrukken dan mijn vriend,” hoorde ik een vrouw laatst zeggen, om zonder enige ironie door te gaan met: “maar mannen zijn altijd sterker.” Dat soort momenten vind ik beangstigend. Je kunt dus mensen leren het bewijs van hun eigen ervaring te ontkennen, als je ze maar goed genoeg “opvoedt”.
Een ander voorbeeld is dat veel vrouwen moeite hebben met een vuist maken. Terwijl – elk kind kan een vuist maken. Elk kind kan vechten. Alleen leren we vrouwen dat af. En dat werkt ook nog. Je kunt mensen kennelijk zo programmeren dat ze hun intrinsieke fysieke mogelijkheden kwijt raken.
Dus stel: je bent opgevoed met het idee dat jij altijd zwakker bent. Altijd. Vanaf wat voor basis ga je dan de wereld in? Hoe kun je onderhandelen? Niet, denk ik. Want een onderhandeling werkt alleen tussen gelijkwaardige partijen, en als jij niks hebt om te bieden, dan kun je niet onderhandelen. Hoe ga je grenzen stellen? Als je een grens niet kunt handhaven, dan is je grens geen grens.
Dan is het logisch dat “aardig doen” het enige gereedschap is, dat je hebt. En dat blijft tegen je werken.
Jouw wil is wet
Dat vrouwen nog steeds te horen krijgen dat ze zwakker zijn dan mannen, is erg jammer. Want kracht is niet het probleem. Als iemand een misdaad op mij gaat doen, zal hij ook sterker zijn dan ik, ook al ben ik een man. Want engerds die misdaden op mensen doen, gaan voorbereid aan de slag en zoeken iemand uit van wie ze denken dat die zwakker is. Anders is het ook geen zelfverdediging. Of dacht je dat ik jou ging leren zwakkere mensen in elkaar te slaan?
Hoe sterk je precies bent is niet zo relevant voor het probleem. Punt is: je bent sterk genoeg. Ooit was ik getuige van de arrestatie van een drugsverslaafde. Daar moesten zes agenten aan te pas komen. En ik kan je garanderen dat die verslaafde minder goed heeft gegeten en gedronken dan jij, in tijden niet gesport heeft, en hoogstwaarschijnlijk een miserabele conditie heeft. Wat hij niet heeft, is een rem op zijn kracht.
De meesten van ons hebben dat wel, en daarom is het belangrijk om uit te zoeken: waar zit nou die rem? Maar het belangrijkste is: verander je onderhandelingsbasis. Het eerste dat duidelijk moet zijn is: jouw wil is wet. Als jij “nee” zegt, is het nee en blijft het nee, en de ander zal daar maar mee om moeten gaan. Als jij iets niet wil, gaat het niet gebeuren.
Dat moet voor jou in steen gebeiteld zijn: “Dit gaat niet gebeuren.” Zodat je er alles aan doet om waar te maken dat het niet gaat gebeuren. Een grens is geen grens als je hem niet handhaaft. Een “nee” is geen nee als er geen hardere maatregelen achter klaarstaan om je “nee” in stand te houden.
Een basis van kracht geeft je een andere manier om met conflictsituaties om te gaan. In plaats van te kijken naar: wie ben ik, wie is hij en hoe komen we hier samen uit, kun je hierdoor zeggen: wat is goed voor mij, wat is slecht voor mij, en hoe maak ik duidelijk dat dingen die slecht voor mij zijn, niet gaan gebeuren?
Daarvoor is het belangrijk die rem op jouw kracht te kennen. En die rem een beetje los te kunnen laten. Je hebt al een basis van kracht. Die mag je inzetten om jouw veiligheid te handhaven. Je mag “nee” zeggen tegen dingen die je niet wil. Je mag je eigen lichaam bewaken. Je mag voor jezelf zorgen.