Onlangs vertelde een vriendin dat een onbekende man in de trein een foto van haar nam. Ze bleek wel vaker gezien te hebben dat mannen foto’s van vrouwen nemen – en niet alleen van hun gezicht. Waar ligt voor jou de grens in dit soort situaties?
Wat is normaal?
Een van de manieren om deze vraag te beantwoorden is te bedenken “Wat is normaal?” Ik merk dat veel mensen op deze manier naar dit soort situaties kijken.
Het probleem is echter dat je je meestal in een “normale” situatie bevindt. Je zit in de trein, iemand neemt een foto van je. Niemand anders zegt er iets van, en iedereen gaat gewoon door met waar hij of zij mee bezig was.
Dat maakt de situatie “normaal”, want kennelijk vindt niemand anders het abnormaal.
Waar ligt de grens?
Vervolgens vertelde een van de meisjes met wie ik zat te praten dat ze een keer in de zomer in de trein zat. Schuin tegenover haar zat een meisje in een rokje, die haar benen niet over elkaar had. De man tegenover haar hield vervolgens zijn telefoon laag, en maakte een foto onder haar rokje.
Is dát normaal? Wat als nog steeds niemand er iets van zegt? Wat als het meisje het niet doorheeft, maar jij wel? Wat zou je dan doen?
Mag je er iets van zeggen?
Veel mensen vinden het in dit geval nog moeilijker om te bedenken wat ze zouden doen, want het gaat tenslotte niet om iets dat met jou gebeurt, maar om iets dat met iemand anders gebeurt.
Mag je er dan wel iets van zeggen?
Het rare aan deze situatie is dat je eigenlijk overal te rade gaat, behalve bij degene die de handeling uitvoert.
Je kijkt eerst bij de maatschappij (alle andere mensen), of dit normaal is. Eigenlijk kijk je dus of die wat in kunnen schikken. Dan vraag je jezelf af of je er iets van mag zeggen. Je kijkt dus of jij zelf wat in kunt schikken.
Je neemt dus van iedereen een stukje ruimte af – behalve van degene die iets doet wat niet klopt.
Vertrouw op je eigen gevoel
Want dat is het natuurlijk. Je kijkt niet voor niets om je heen als zoiets gebeurt. Daarvóór was er al iets waardoor je om je heen ging kijken.
Niemand heeft het recht om een foto van jou te nemen zonder toestemming – en een onbekende man al helemaal niet. Dat wéét je.
En daar mag je dus altijd wat van zeggen.
Neem je eigen ruimte terug
We zijn te veel geneigd om te accepteren wat er om ons heen gebeurt – en om te accepteren wat er met óns gebeurt.
Misschien ken je het bystander effect: kort gezegd wordt de kans dat je ingrijpt in een situatie kleiner als er andere mensen zijn die niet ingrijpen. Als iemand een hartaanval krijgt, en er is één andere persoon die niets doet, neemt de kans dat je ingrijpt, af met tot wel 50%.
Dat is het probleem van je afvragen wat “normaal” is. Normaal is wat de meerderheid doet. Dat heeft niks te maken met wat goed of fout is. Misschien doen die andere mensen gewoon niks omdat jij ook niks doet. En uiteindelijk doet niemand iets.
Als je de controle wilt terugkrijgen over je eigen leven, zul je moeten ophouden met je afvragen wat normaal is.
Als je naar andere mensen wilt kijken om te zien of een bepaald gedrag OK is…
dan is het dus niet OK.
3 tips om je initatief terug te krijgen
- Wees voorbereid. Als je zoiets meemaakt, bedenk dan wat je de volgende keer gaat doen. Als je vermoedt dat jij dit ook kan meemaken, bedenk dan nu al vast wat je gaat doen of zeggen.
- Kijk niet naar wat andere mensen doen. Zo omzeil je het bystander effect.
- Ga al van huis met het idee dat je zult ingrijpen als iets je niet bevalt.
Wat zou ik doen?
Als ik dit soort verhalen hoor, vraag ik me altijd af: Wat zou ik doen? En dan probeer ik de situatie en de gevolgen zo goed mogelijk te doordenken, en te bedenken wat de beste reactie zou zijn.
Als iemand een foto van mijn gezicht zou nemen
Ik zou de man aanspreken en zeggen “Ik wil niet dat u een foto van mij maakt. Ik wil nu zien dat u de foto verwijdert.” Doet hij dat niet, dan zou ik zeggen “Ik ga nu de politie bellen.” En dan zou ik dat ook doen.
Als ik zou zien dat iemand stiekem een foto onder iemands rokje neemt
Ik zou de man aanspreken en zeggen “U maakt een foto onder deze mevrouw haar rokje. Dat is onacceptabel. Ik wil nu zien dat u de foto verwijdert.” Ook in dit geval zou ik de politie bellen als de man niet mee werkt.
Misschien heb je zelf een beter idee om deze situatie op te lossen. Het gaat erom dat je van tevoren weet wat je zou doen, en dat je met die intentie van huis gaat.
Jouw initiatief om jouw grenzen te herstellen
Denk je eens in hoe het zou zijn als je met deze intentie en deze voorbereiding door het leven zou gaan.
Hoe dat zou zijn voor jezelf, voor jouw gevoel van vrijheid, maar ook: hoe dit zou overkomen op andere mensen. Want mensen zullen zeker aan je kunnen zien dat jij je grenzen bewaakt. En veel mensen zullen je dan met rust laten, want je wordt “teveel gedoe om lastig te vallen”.
Dit is alleen maar het herstellen van je grenzen zoals ze zouden moeten zijn. Niet kijken of alle mensen om je heen en jijzelf een beetje kunnen inschikken. Maar de verantwoordelijkheid leggen bij degene die hóórt in te schikken.
Jij weet heel goed wanneer iets niet klopt. Dat gevoel, die realisatie die er was vóór je erover ging nadenken – dat zegt jou genoeg. Als je kunt luisteren naar jouw intuïtie, en als je kunt handelen naar je eigen initiatief – dan heb je de grootste vrijheid die je in dit leven kunt bereiken.