Zelfvertrouwen is een zeer begeerde eigenschap. Er zijn tientallen self-help boeken over geschreven, en er wordt heel veel over gepraat. We zijn vaak snel onder de indruk van iemand met veel zelfvertrouwen. Is het vergroten van je zelfvertrouwen een belangrijk doel, en hoe kijk jij aan tegen mensen die er veel van hebben?

Arts zonder zelfvertrouwen?
In hun boek De Onzichtbare Gorilla beschrijven Christopher Chabris en Daniel Simons een interessant fenomeen. Chabris gaat naar de dokter met een moeilijk te beoordelen klacht, en de dokter pakt er een boek bij.

Chabris beschreef zijn ervaring als “onrustbarend”. Kennelijk had de arts niet genoeg zelfvertrouwen om zonder een boek erbij een diagnose te stellen. Hoe goed was deze arts dan eigenlijk?

Gelukkig is Chabris psycholoog, en bereid om verder te kijken dan zijn neus lang is. De schrijvers van het boek zetten een onderzoekje op met schaakspelers. Schaakspelers worden namelijk zeer nauwkeurig geklasseerd aan de hand van hoeveel wedstrijden ze verliezen en hoeveel ze er winnen. Ze weten dus eigenlijk precies hoe goed ze zijn.

Hoe goed ben jij in wat je doet?
Dus werd hen gevraagd: “Wat is je recentste officiële klassering?” en “Wat zou je klassering volgens jou op dit moment moeten zijn om je werkelijke sterkte op dit moment weer te geven?”

Het leuke is natuurlijk dat het antwoord op de 2de vraag precies hetzelfde zou moeten zijn als op de eerste.

En dat dat meestal niet zo was.

75% van de gevraagden vond dat ze te laag werden geklasseerd. Gemiddeld dachten ze dat ze 99 punten te laag waren geklasseerd, en dat ze dus 2x zoveel kans maakten om iemand van gelijk niveau te verslaan als dat ze in werkelijkheid hadden.

De slechtste spelers…
Wat nog interessanter is: de slechtste spelers overschatten zichzelf het meest, met gemiddeld 150 punten. Mensen met de minste kunde hebben dus vaak het meeste zelfvertrouwen! Ook de beste spelers overschatten zichzelf nog, met gemiddeld 50 punten.

Dit soort onderzoek is op verschillende gebieden gedaan, en steeds blijkt hetzelfde: zelfvertrouwen is geen goede indicatie van hoe goed iemand ergens werkelijk in is.

Genetisch?
Waarschijnlijk is zelfvertrouwen een vrij stabiel persoonlijkheidskenmerk, dat deels genetisch is bepaald. Sommige mensen hebben dus van nature veel zefvertrouwen, en anderen minder.

Daarnaast is zelfvertrouwen verbonden aan dominantie.

Zelfvertrouwen en criminaliteit
En daar wordt het interessant voor de zelfverdediging. Potentiële daders van seksuele misdrijven hebben, net zoals oplichters en andere criminelen, vaak een flinke dosis zelfvertrouwen. 2 van de 13 regels voor het herkennen van en omgaan met sociopaten uit het boek The Sociopath Next Door van psychologe Martha Stout hebben te maken met zelfvertrouwen. 5 van de 13 kenmerken van potentiële verkrachters volgens zelfverdedigingsexperts Marc en Dianna MacYoung hebben te maken met zelfvertrouwen.

Daarmee wil ik niet zeggen dat iedereen die zelfvertrouwen heeft waarschijnlijk een crimineel is. Zoals blijkt uit het onderzoek met de schakers, wordt iemand die ergens goed in is, ook beter in het inschatten van zijn eigen niveau, dus het kan zijn dat iemand gewoon ergens goed in is. Alleen is zelfvertrouwen daarvoor geen echte indicatie.

Wat dus belangrijk blijkt, is dat we ons eigen respect voor zelfvertrouwen met een korreltje zout nemen. We zijn van nature kennelijk zo vatbaar voor andermans zelfvertrouwen, dat we best een beetje mogen compenseren.

De volgende keer dat je iemand tegenkomt die blaakt van het zelfvertrouwen – benoem dat eens voor jezelf. Merk op “hee, deze persoon heeft een boel zelfvertrouwen. Waarom eigenlijk?” Bedenk dan dat mensen van nature een bepaald niveau zelfvertrouwen hebben, en dat dat niet hoeft te zijn omdat ze goed, aardig, slim of competent zijn.

Eigenlijk zegt het zelfvertrouwen dat iemand heeft dus niet zoveel. Veel slimme, aardige, goede, competente mensen blijven juist liever op de achtergrond. Ook dàt komt uit de onderzoeken: veel mensen die ergens goed in zijn, worden juist bescheidener naarmate hun niveau vordert.

Tot ziens bij de training!

Meer lezen over zelfvertrouwen? Lees dan deel 2!