“Uitstraling” is zo’n gewoon woord. We gebruiken het allemaal, en we hebben ook allemaal wel een idee bij wat het betekent. Maar eigenlijk heb ik nog nooit iemand horen uitleggen hoe dat dan werkt, “iets uitstralen.”

Daarnaast zie ik dat dit woord vaak behoorlijk victim-blamerig wordt gebruikt. “Dat ligt aan je uitstraling”, wordt er dan gezegd. Of: “Ja, jij straalt ook iets uit, en daarom gebeuren er steeds nare dingen met jou.”

Als mensen de schuld krijgen van de ellende die anderen aanrichten, word ik altijd een beetje wantrouwig. Volgens mij is “uitstraling” niet zomaar een woord. Het is een woord met een agenda.

Wat zou “uitstraling” moeten zijn?

Iets uitstralen is een actief werkwoord. Als jij iets uitstraalt, dan ben je dus iets aan het doen. Ken je dat? Dat je ontzettend veel moeite doet om iets uit te stralen? Ik wel.

Dan doe je ontzettend je best om professionaliteit uit te stralen, en alles wat andere mensen aan je zien is onzekerheid. Je doet ontzettend je best om rust uit te stralen, en de eerste die je tegenkomt, zegt: “Wat zie jij er bezorgd uit.”

Tja, als je ergens je best voor doet, dan heb je datgene dus niet. Per definitie. Dus als je iets probeert uit te stralen, kun je er donder op zeggen dat je eigenlijke gemoedstoestand helemaal niet overeen komt met wat je wílt uitstralen.

Maar niet alleen gaat het mis bij jou intern. Iets uitstralen doe je voor een ander: je wilt een bepaalde indruk maken. En daar kun je enorm de mist mee in gaan. Bijvoorbeeld: je wilt voor een sollicitatie een “professionele uitstraling” en je koopt een geurtje dat voor jou naar succes ruikt. Degene op wie je indruk wil maken, herkent het geurtje onmiddellijk, want dat droeg die vervelende collega waar ze net vanaf zijn…

Jij hebt een bepaald kader, en wat blijkt? Degene op wie je indruk probeert te maken heeft een heel ander kader. Je kunt dus helemaal niet voorspellen hoe wat jij probeert uit te stralen, over gaat komen op de ander.

Wie voert er hier eigenlijk een handeling uit?

Maar eigenlijk denk ik dat er nog meer aan de hand is. Mensen die iets naars van je willen – of het nou criminelen zijn, of je baas die de nare klusjes wil afschuiven, of je oom die op dat feestje iemand voor schut wil zetten om stoer te doen – deze mensen zoeken hun slachtoffers altijd uit. Niemand kiest random een slachtoffer: want straks is die persoon krachtiger dan jij en krijg je je aanval keihard terug.

De start van elke aanval is dus het uitzoeken van een slachtoffer. Als ik vertel wat je kunt doen om niet uitgezocht te worden, denken mensen vaak dat ik het heb over “uitstraling”. En dat is precies niet wat ik bedoel.

Want dit zou betekenen dat jij een aanval uitlokt door wat je “uitstraalt”. Het is de bekende, maar totaal ongerechtvaardigde vraag: “Wat had je aan dan”. Alsof een kort rokje of een decolleté de verantwoordelijkheid voor verkrachting ineens naar jou verplaatsen. Onzin.

We denken er vaak niet zo over na, maar de wereld verschijnt niet zomaar aan ons. We geloven natuurlijk maar al te graag van wel: dat de wereld daar zo is, en dat wij die objectief bekijken. Tja, dan doet die vrouw dat korte rokje natuurlijk aan zodat IK naar haar toe kom.

Dit is natuurlijk een ontzettend egoïstische manier van kijken. Toen die vrouw besloot dat rokje aan te doen, wist ze helemaal nog niet dat ze mij tegen zou komen. Ze zou het niet eens voor mij kunnen doen. Als ik geloof dat dit voor mij is, dan denk ik dat de hele wereld om mij draait.

Helaas praten vrouwen onder elkaar ook vaak op deze manier. “Jij doet iets met mannen”, is een van de naardere, victim-blamerige opmerkingen die ik wel eens hoor. Daarmee schuif je de schuld in de schoenen van de vrouw. Dat is niet oké. Doe het niet.

Want zo werkt het dus ook niet. Kijken is een actie. Stel je maar eens voor dat je in een café zit, een boek te lezen. Een eindje verderop zit een man. Jij hebt hem nog niet gezien, maar hij jou wel. Hoezo straal jij dan iets uit? Jij weet niet eens dat hij er is. Hoe kun je dan iets actiefs naar hem doen?

Degene die hier actief is, is die man. Hij kijkt, en dat kijken is een actieve handeling. En daarin neemt hij niet alleen maar zijn kader mee. Er komt nog iets anders bij kijken.

Kijken is een handeling

Kijken is een handeling, en aan die handeling gaat een intentie vooraf. Een autoverkoper kijkt naar jou met de intentie om je een auto te verkopen. Dat jij heel mooi kunt tekenen is absoluut niet interessant voor hem. Die informatie zal hij negeren. Dat je hardloopt ook. Maar dat je van kamperen houdt, zal hem wel interesseren, want misschien kan hij je dan een grotere auto verkopen dan als je alleen een boodschappenwagen nodig hebt.

Iemand die kostte wat kost seks met een vrouw wil, interesseert het overigens geen bal of je een kort rokje of een spijkerbroek aanhebt. Hij wil weten of je lief en meegaand bent, zodat hij weet of hij je makkelijk kan pakken. Hij heeft een intentie, en aan de hand daarvan kijkt hij. Dat bepaalt welke informatie hij wil zien en welke informatie hij weggooit.

Zo iemand heeft daarvoor al een mentaal raamwerk gemaakt waar jij in moet passen. Dat noemen we “othering”: iemand in zó een licht zien dat je ermee kunt doen wat je wil zonder dat het je dwars zit dat die persoon ook een mens is. Meestal komt dat neer op “van iemand ‘de ander’ maken”. In het geval van deze mannen: zij zien jou niet als persoon maar als biefstuk in de koeling bij de supermarkt.

Dit gebeurt allemaal voordat jij er überhaupt bent. Deze persoon heeft die intentie al als hij van huis gaat. Hij kijkt al op deze manier voor jij doorhebt dat je bekeken wordt.

Wat kun je aan iemand zien?

De vraag is dus niet: “Wat straal je uit?” Je kunt wel vragen: “Wat is er aan jou te zien?” Ook als je zelf naar anderen kijkt, is het belangrijk te realiseren dat jij altijd je eigen kader, geschiedenis en intentie meeneemt. Die dingen bepalen wat jij ziet en wat je negeert.

Nou is het in de context van zelfverdediging wel interessant om te vragen “Wat wil ik dat andere mensen aan mij kunnen zien?” Want zoals gezegd worden slachtoffers altijd uitgezocht en één van de snelste en effectiefste manieren om geen slachtoffer te worden, is zorgen dat je niet wordt uitgezocht.

Daar heb ik slecht nieuws en goed nieuws. Eerst het slechte nieuws. Veel mensen komen bij mij in de les en denken dat ze gaan leren “zelfvertrouwen uit te stralen”. Dat gaat dus niet gebeuren. Ten eerste niet omdat je geen dingen kunt uitstralen, en ten tweede omdat er geen zelfvertrouwen aan jou te zien is als jij geen zelfvertrouwen hebt.

Dan het goede nieuws. Om niet uitgezocht te worden, hoef je niks kunstmatigs te doen. Je hoeft niks te gaan lopen uitzenden. En je hoeft niks te gaan ontwikkelen dat vervelend voor jou is.

Wat mensen die iets naars in de zin hebben namelijk absoluut niet willen, is iemand die een eigen mening heeft, en een eigen leven. Iemand die de vrijheid heeft om “nee” te zeggen. Iemand die zich niet laat intimideren.

De krachtige vrouwen die ik ken die dit onder de knie hebben, dragen óók korte rokjes en decolleté’s en komen toch niet in de problemen. Ze kunnen zelf kiezen wie ze binnen laten en wie niet. Sterker nog, ze kunnen zelf iemand naar binnen hálen, want ja, jij hebt ook het recht om actie te ondernemen als je dat wél wilt. Jouw seksualiteit is van jou en van niemand anders. En dat betekent ook een “ja”. Maar die “ja” kan alleen maar ontstaan als er eerst een “nee” mag zijn.

En dát is aan je te zien. Omdat het echt is, omdat je die overtuiging echt hebt. Dan wordt het geen “kunstje”, geen actie om iets proberen uit te stralen. Het is gewoon wie je bent.

Je eigen wil, je eigen wensen, je eigen mening, je eigen “ja” en “nee” ontwikkelen, is altijd een win. En in het geval van zelfverdediging: een dubbele win.

Veel plezier!