Een vriendin liep ’s avonds door het winkelcentrum van het station. Een man kwam naar haar toe en zei: “Mag ik je wat vragen? Je ziet er zo lief uit. Ben je ook echt zo lief?”

Dit ene voorval is een perfect voorbeeld van hoe aanvallers manipulatie gebruiken om een vrouw af te zonderen zodat ze haar kunnen aanranden. Alle belangrijkste strategieën zitten erin:

0. Locatie

‘Geweld vindt plaats op voorspelbare plekken om voorspelbare redenen’. Een station is zo’n plek. Het lijkt veilig, met zoveel mensen in de buurt, maar eigenlijk is het heel anoniem.

Daarnaast is het een ‘overgangsplek’: een plek waar veel mensen komen, met plekken vlakbij waar bijna niemand komt.

Een verkrachter kan uren in een bosje in een stil park op de loer liggen, maar er komt toch geen vrouw voorbij. Daarom gaat hij veel liever naar een plek waar veel vrouwen komen, liefst alleen, en neemt hij ze daarna mee naar een eenzame plek.

1. Observeren

Een aanvaller zoekt zijn slachtoffer altijd uit. Hij observeert dus altijd eerst, voor hij een keuze maakt op wie hij afstapt.

Als iemand zegt ‘Wat zie je er lief uit’, dan weet je ook dat hij al een tijdje heeft staan kijken.

2. Contact maken

Een aanrander kan ervoor kiezen om je gelijk vast te grijpen, maar het is veel effectiever om eerst sociaal contact te leggen. Dan is de kans groter dat hij geen geweld nodig heeft, en is de kans dat jij aangifte doet veel kleiner, en de kans dat hij veroordeeld wordt, nog kleiner.

Vaak begint het dus met contact maken. Je kunt daarnaar kijken vanuit het model van de 3 hersenlagen: Reptiel, Aap en Mens. Alle sociale contact gaat via de aap.

Het belangrijkste doel van de aap is om de groep in stand te houden, want zonder groep gaat de aap dood. En als iemand contact met je maakt, dan hoort hij volgens de aap dus bij de groep.

Dat heeft voor een aanvaller 3 voordelen:

1. Je mag een lid van de groep toch niet kwetsen? (Dus je wilt je niet verdedigen tegen hem)
2. Die andere aap is veel groter! (Dus je denkt dat je je niet kunt verdedigen tegen hem)
3. Het komt allemaal wel goed met de groep. (Dus je denkt dat er niet écht iets ergs gaat gebeuren. Heb je overigens wel eens gezien wat apen bij een andere aap doen om hun dominantie te demonstreren?)

Beëindig je dit gesprek niet al na de eerste zin? Dan is je aap actief, en dan wordt het veel moeilijker voor je om later nog ‘nee’ te zeggen, en weet de aanvaller bovendien dat hij je heeft waar hij je hebben wil.

Hij ziet namelijk uiteraard aan je dat je weg wilt – en dat je dat niet doet. Dus hij weet dat je geen ‘nee’ durft te zeggen. En dat je dus te manipuleren bent.

3. Typecasting

Typecasting is de technische term voor wat die man deed met zijn eerste zinnen. Het betekent dat iemand jou in een hokje stopt. Dat is wat verkrachters zelf zeggen dat de meest effectieve tactiek is:

“Alles wat je moet doen om zo’n rijke blanke bitch alleen te krijgen is haar te zeggen ‘Ik dacht dat je niet zoals die andere trutten bent die niet met me uit willen alleen maar omdat ik een paar tatoeages heb.’ en ze springt gelijk je auto in”*

In het geval van de man in mijn voorbeeld is de typecasting nog een stapje effectiever: want allebei de antwoorden zijn namelijk goed – voor de aanvaller.

Als je zegt “Ja,” en je laat je in dat hokje stoppen, laat je zien dat je inderdaad lief (dus makkelijk te manipuleren) bent. Prima, dan weet hij dat ook weer.

Als je “Nee” zegt… Wat is het tegenovergestelde van lief? Precies, stout. Dan val je dus precies in het scenario van de verkrachter hierboven.

4. Contact houden en manipuleren

De vriendin die dit overkwam, beëindigde het gesprek niet. Dus toen gebruikte de man de volgende veelgebruikte tactiek: teveel vragen.

Hoe heet je? Waar woon je? Waar ga je heen? Woon je hier in de buurt? Wat ben je aan het doen?

Dit soort mannen bestoken je vaak met veel vragen om gelijk zoveel mogelijk informatie van je los te krijgen. Voor je kan bedenken of je eigenlijk wel antwoord wilt geven, heb je vaak al een boel weggegeven.

Op een gegeven moment dacht ze, ‘Okee, dit gaat te ver’, en heeft ze alsnog het gesprek beëindigd.

Zoals zo vaak vertelde ik dit verhaal onlangs in een les. Een van de leerlingen schrok zich kapot.

‘Ik heb precies hetzelfde meegemaakt! Op dezelfde plek, met dezelfde openingszinnen!’

Tja, dat is niet zo gek. Dit zijn de standaardstrategieën die werken.

Deze leerling heeft het gesprek nog iets verder laten komen, tot punt:

5. Isoleren

‘Zullen we wat gaan drinken? Dat lijkt mij echt een goed idee.’

Toen werd het ook haar te gortig, en kapte ze het gesprek af.

6. En de Aap…

Gelukkig is het deze twee keer goed afgelopen. Het enige wat deze vrouwen eraan over hebben gehouden, is het vervelende gevoel de ander al veel te veel informatie te hebben gegeven: hun naam, waar ze naartoe gingen, etc.

En nog iets ergers.

Want het gevoel blijft dat zij iets verkeerd hebben gedaan. Dat zij onbeleefd zijn geweest.

Dat het misschien wel heel onschuldig was.

Zo sterk is de Aap.

Misschien denk jij dat nu ook wel. En weet je wat? Dat heb ik expres zo gedaan. Om je te laten voelen hoe sterk die Aap is.

Het echte signaal

Want weet je nog de introductie van dit verhaal? Die 2 regels tekst? Daar zit al genoeg informatie in om de juiste beslissing te nemen.

Ik heb voor jou de Aap geactiveerd, maar jij hoeft dat niet te doen. De Aap is ruis. Wat is het echte signaal?

Een vrouw. Alleen. ’s Avonds. In een openbare ruimte. Er komt een man aan.

Nee.

Heel simpel. Nog voor hij iets zegt, weet je al genoeg.

Hier komt niets goeds uit. Stond je soms te springen toen dit gebeurde? ‘Wauw, eindelijk, ik loop ’s avonds alleen over het station, en er komt een man op me af, wat fantastisch, wat geweldig’?

Nee?

Hou dan op met redenen verzinnen waarom je geen ‘nee’ mag zeggen. Begrijp dat er geen reden is om ‘ja’ te zeggen.

En kap het af.

* : Miller, Rory. Conflict Communication. l 2708.