Iemand behandelt een vriendin van je op een rotte manier. Hoe vaak hoor je in die situatie het slachtoffer niet zeggen:

“Maar hij is wel gewoon aardig”

Voor jou enorm frustrerend om te horen, want je wil je vriendin helpen en je vindt dat ze die eikel gewoon niet meer moet zien.

Maar eigenlijk is dit een heel logische reactie van je vriendin. En weet je wat? Ze heeft nog gelijk ook. Hij is ook aardig.

Hoe gaan bad guys te werk?

In de Donald Duck (en in een boel kinderseries – en, tja, wat zeg ik, in een boel films en series voor volwassenen) zijn de slechteriken duidelijk slechteriken. In de Donald Duck hebben ze boevenmaskers op en gevangenispakken aan met hun nummers er nog op. In veel tekenfilms zijn slechteriken dieren die wij eng, vies of afschrikwekkend vinden.

Eigenlijk is dat opvoedkundig niet heel erg handig. Het geeft ons het idee dat slechteriken overduidelijk slecht zijn, dat we de bad guys herkennen aan hun uiterlijk en aan hoe onaardig, bot en overduidelijk gemeen ze zijn.

Maar – om een enorme open deur in te trappen – als bad guys hun gevangenennummer op hun borst zouden dragen, zouden ze in no-time weer door de politie worden opgepakt.

Niet echt een strategie die werkt.

Ik heb lange tijd op het Centraal Station van Amsterdam in een winkel gewerkt. Mensen vroegen mij vaak: “Veel last van zwervers zeker?”

Nee hoor. Als er een dakloze binnenkomt, ziet iedereen dat gelijk. Andere klanten zijn ineens gespitst op wat die rare man met die baard en die onprettige lucht allemaal komt doen.

Mijn collega zegt: “Hoi Mark, gaat het wat?”

Want, nee, van daklozen hadden we geen last.

Winkeldieven hebben een pak aan

Het duurde een tijdje, maar na een paar weken had elke nieuwe medewerker met een beetje verstand wel door welke mensen je in de gaten moet houden. Of iemand een winkeldief is, zie je niet aan zijn of haar uiterlijk. Je ziet het aan gedrag.

Gedrag dat ze proberen te maskeren met een goed pak en een vriendelijk voorkomen. Sterker nog: één van de beste exemplaren die ik heb gezien, liep juist op de winkelmedewerker af wanneer die hem in de gaten stond te houden.

En maakte een praatje.

Een onzinpraatje, maar met brede glimlach en alle vriendelijkheid van de wereld.

Winkeldieven zijn aardig.

Players hebben geen smoezelig uiterlijk

In de dansscène waar ik wel eens kom, lopen een paar types rond die graag met veel te jonge meisjes, uitsluitend beginners, veel te close dansen en hun handen niet thuishouden; en die een beetje rare, verlopen kleding aanhebben en niet zo prettig ruiken. Veel ervaren dames hoor ik daarover zeggen: “Dat vind ik zo’n engerd!”

Ik maak me niet zo’n zorgen over deze figuren. Hoeveel meisjes denk je dat er mee naar huis gaan met een onprettig ruikende oude man in een veel te strakke broek?

Nog een open deur:

Voor alle nare dingen die iemand jou zou kunnen aandoen, moet hij eerst dichtbij je zien te komen.

Daar komt nog bij dat een bad guy, crimineel, pick-up artist, player of ander min figuur de optimale manier zoekt om zijn doel voor elkaar te krijgen. En daar hoort bij: niet gepakt worden.

Deze twee voorwaarden zorgen ervoor dat iemand die iets naars van jou gedaan wil krijgen, simpelweg niet onaardig kan zijn.

Want naast de types die ik hier beschreef, zijn er types die precies hetzelfde doen, maar een vlotte babbel, een leuke glimlach en een mooi uiterlijk hebben. En iedereen vindt ze aardig. En die krijgen dus een heleboel meer voor elkaar, en veroorzaken een boel meer ellende, dan de “engerds” hierboven.

Charme is een werkwoord

Laat ik het nog even heel duidelijk zeggen, want op deze manier is de logica van “Maar hij is wel gewoon aardig” ineens duidelijk:

Een bad guy KAN niet onaardig zijn.

Als hij dat wel zou zijn, zou hij niet dichtbij genoeg kunnen komen om jou iets te flikken.

Zoals Gavin de Becker, schrijver van The Gift of Fear zegt: Charme is een werkwoord. Mensen zijn niet charmant. Ze gebruiken charme om iets voor elkaar te krijgen.

En dat kan als heel “aardig” overkomen. Hij lijkt helemaal op jou gericht. Hij stelt je heel veel vragen, dus het lijkt alsof hij totaal geïnteresseerd is in wie jij bent. Hij kijkt je diep in je ogen. Hij lijkt zich totaal niet ongemakkelijk te voelen, hij blaakt van zelfvertrouwen…

Deze man kan toch niet slecht zijn?

In een eerdere blogpost heb ik al beschreven dat het één specifiek gedeelte van je geest is dat graag met iedereen vriendjes wil blijven, en dat je daarnaast ook een gedeelte hebt dat prima weet hoe het jou moet verdedigen.

En dat kan je helpen begrijpen waarom je er toch weer in bent getrapt, waarom je iemand die je eigenlijk een eikel zou moeten vinden, toch aardig blijft vinden.

Zoals het ook beter voor je mentale gezondheid is om jezelf niet een patiënt te noemen, maar te zeggen “ik heb deze ziekte” – zodat je jezelf niet beperkt tot het “patiënt zijn” – zo is het ook beter te erkennen dat een gedeelte van jou die vent aardig wil blijven vinden, maar dat dat niet per sé is wie jíj bent.

Want wat dit soort charmeurs doen, is jou overrompelen met een soort “shock and awe“-tactiek. Je krijgt geen tijd om na te denken, te voelen bij jezelf wat je voelt en vindt, en wat je wil.

3 manieren om met een interactie om te gaan

Ik begin me steeds meer af te vragen wat dat betekent, “aardig zijn”. Ik heb het vermoeden dat de slechtste mensen uit de geschiedenis ontzettend aardig waren.

Hoe kun je dan toch omgaan met die aardigheid, dat charme-offensief, die shock and awe?

Eigenlijk zijn er 3 manieren om te kijken naar elke interactie. Stel, iemand vraagt je om met hem uit te gaan.

1. Je kunt kijken naar die andere persoon. Is die persoon aardig? Dan wordt het heel moeilijk om nee te zeggen.

2. Je kunt kijken naar het aanbod. Dat iemand me mee vraagt naar de film is toch heel aardig? Je moet een gegeven paard toch niet in de bek kijken? Ook als je kijkt naar het “aanbod” – wat natuurlijk nogal ironisch is, want meestal is het geen aanbod maar een verzoek – is het heel moeilijk om nee te zeggen.

3. Je kunt kijken naar wat jíj wil. Als je dat kunt doen, verandert de situatie compleet. Dan heb jíj ineens controle over de situatie. En dan wordt het interessant. Want daarvoor moet je eerst weten wat je wil. Weten wat bij jou hoort. Wat bij jou past.

Maar dat maakt je wel veel krachtiger. Je kunt dan vanuit jezelf en vanuit je eigen kracht reageren op elke situatie. Je weet wie je bent, dat je ok bent, wat je waard bent.

Wat is aardig?

Lost dit het probleem op? Nee. Je zult die ander altijd aardig blijven vinden. Zo werkt dat nou eenmaal. Of laten we zeggen: je innerlijke Aap zal de ander aardig blijven vinden.

Maar zo kun je het wel accepteren. Als je snapt dat die ander wel aardig moet zijn omdat hij anders niks voor elkaar krijgt, weet je dat dat gewoon is wat het is. Maar als je weet wat je waard bent, dan kun je ook afstand nemen tot die ander, ook al is hij aardig: want jouw veiligheid gaat voor.

Voel je je daarna beter? Waarschijnlijk niet. Zelfs mensen die 100% terecht “nee” hebben gezegd, voelen zich vaak nog schuldig. Dat is ook iets om te accepteren.

En wat is dat eigenlijk, “aardig” zijn? Als we snappen dat het onze innerlijke Aap is die graag door iedereen “aardig” wil worden gevonden, snappen we dan ook niet hoe weinig dat “aardig” eigenlijk waard is?

Misschien kunnen we dan niet alleen kiezen voor onze eigen veiligheid, maar ook voor geluk, oprechtheid en diepgang – de dingen die ons leven rijker maken.