Ik hoor de beschrijving “aardig” gebruikt worden over de meest verschillende mensen. Wanneer is iemand aardig, en betekent dat ook dat je hem kunt vertrouwen?

“Aardig” zijn is eigenlijk iets waar je niet helemaal de vinger op kunt leggen. Ik betrap mezelf er vaak op dat ik iemand “aardig” noem terwijl ik niet precies weet wat ik daarmee bedoel.

Aardig beschrijft voor mij vooral een soort gedrag. Ik noem iemand aardig als hij vriendelijk, behulpzaam, geïnteresseerd is, als hij complimenten maakt en attent is.

Aardig en goed
“Aardig” is niet per se hetzelfde als “goed”. Ik ken inmiddels meerdere mensen die vriendelijk, zijn, complimentjes en cadeautjes geven, je verjaardag onthouden, geïnteresseerd zijn in wat je te vertellen hebt – maar die niet op een goede manier met anderen omgaan.

En dat is waar het vaak mis gaat met hoe wij naar mensen kijken.

Als iemand een goede eigenschap heeft, denken we vaak dat zijn andere eigenschappen ook goed zijn. Van mooie mensen wordt bijvoorbeeld vaak gedacht dat ze ook intelligent en goed zijn.

Aardig en niet goed
Enige tijd geleden werden in Cleveland 3 vrouwen bevrijd die 10 jaar lang ontvoerd zijn geweest.

Meestal wordt bij dit soort misdaden direct gepraat over teruggetrokken, stille types van wie niemand echt iets weet, maar die engerds blijken te zijn.

Alleen is dat meestal niet zo. In dit geval was dat vrij duidelijk: de ontvoerders hielden barbecues voor de buurt, en een van hen speelde zelfs in een band.

Middelen, reden en mogelijkheid
In de VS wordt vaak gekeken naar 3 factoren om te zien of het aannemelijk is dat iemand een misdaad heeft begaan: “means, motive and opportunity”: middelen, reden en mogelijkheid.

Ik heb een tijd in een winkel gewerkt waar veel werd gestolen. Vooral door nette mannen in pak.

Pardon?

Door zich in pak te kleden, probeerden die mannen ons af te leiden. Wij moesten waarschijnlijk denken: iemand die zo’n pak kan betalen, heeft geen reden om te stelen.

Maar hij had wel de middelen en de mogelijkheid. Nieuwe collega’s letten vaak meer op kleding en uiterlijk: als er een zwerver binnenkwam, vroegen ze of we die in de gaten moesten houden. Als ik dan zei, “nee, maar let even op die meneer met die stropdas ernaast”, keken ze me raar aan.

Als die meneer met stropdas vervolgens met een pakketje onder zijn colbert de winkel uitliep, keken ze nog verbaasder.

Aardig doen als middel
Op diezelfde manier hoeft aardig gedrag niet direct te betekenen dat iemand te vertrouwen is. Iemand die sociaal onhandig, eenzaam of onaardig overkomt, heeft ook minder middelen en mogelijkheid om dicht bij vrouwen in de buurt te komen.

Manipulatieve mensen maken liever gebruik van woorden en emotionele druk dan van wapens. Sociaal vaardig gedrag kan daar een onderdeel van zijn, en een goed uiterlijk, nette kleding en een vlotte babbel kunnen de middelen zijn om iets van je gedaan te krijgen dat jij liever niet wil.

Onlangs haalde de website Kickstarter een project offline voor een nieuwe “versiergids” voor mannen.

Versiergidsen als deze doen al jaren de ronde, met als meest beruchte techniek het negging: het verbergen van een negatieve opmerking in een compliment. De bedoeling: het zelfbeeld van de vrouw afbreken, zodat ze eerder de dominantie van de man accepteert.

Een beetje zoals “ondervragers” van het leger het ego van een krijgsgevangene afbreken om hem meer meegaand te maken (“pride and ego down“).

“Aardig” en “goed” herkennen
Het blijft moeilijk om iemands karakter in te schatten. Ik begin steeds meer te geloven dat, als het om je persoonlijke veiligheid gaat, “aardig” eigenlijk niet zoveel betekent.

Als zijn handen al gelijk op plekken zitten waar ze niet horen te zijn, wat maakt het dan uit of hij “aardig” is?

Als hij je bestookt met persoonlijke vragen, wat maakt het dan uit dat hij een compliment over je haar of over je kleding maakt? (Ik begin zo langzamerhand te geloven dat als een man naar je “herkomst” vraagt, je beter gelijk kunt wegwezen.)

Volgens mij heeft het verschil tussen “aardig” en “goed” iets te maken met intentie.

Als iemand allerlei gedrag vertoont dat functioneel is, dat wordt gebruikt met een bepaalde intentie, moet je je gaan afvragen wat die intentie kan zijn.

Kijken naar wat er gebeurt
Maar vaak is het makkelijker om gewoon direct naar het gedrag te kijken.

Niet naar de complimentjes, de redenen, de verklaringen, de excuusjes. Zijn handen op plekken waar je ze niet wil? Wegwezen. Gelijk je adres/telefoonnummer/facebook vragen? Wegwezen.

Daarvoor is het allerbelangrijkste: weten wat jij wil, en wat jij niet wil.

En daar op vertrouwen. Voelt het niet goed? Gelijk afkappen. Je gevoel is er om je te beschermen.